نوشت آموز ایرانک – آموزش نوشتن الف با و خط فارسی ویژه نوآموزان

نوشت آموز ایرانک که اکنون سومین دفتر از آن منتشر می‌شود، همراه با پژوهش های نظری روی الف با و خط فارسی در چارچوب رویکرد آموزنگاری در موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان پژوهیده شده است. این دفتر ویژه آموزش الف‌با و خط فارسی و شناخت ویژگی‌های آن از جنبه هندسی و ردگیری قلم روی کاغذ یا هر سطح دیگری است. این دفتر از نوشت آموزهای ایرانک نه تنها نوشتن الف‌با و خط فارسی را آموزش می‌دهد، که به گونه‌ای طراحی شده‌است که از نیمه‌ی کار، هم راه می‌شود با آموزش زبان فارسی. این نکته هم از امتیازهای ویژه این نوشت آموز است.

اصل مهم در آموزش نوشتن به هر زبانی و هر خطی «بیداری نوشتاری» writing awareness است. در ایران در چند دهه گذشته جایی برای این موضوع دیده نشده است. آموزش «بیداری نوشتاری» موضوعی بدیهی و یقینی فرض می شود. همین پدیده سبب آشفتگی گسترده در آموزش درست نویسی به زبان و خط فارسی شده است.

اکنون و در این زمان به سبب سستی‌هایی که در نظام آموزش رسمی زبان فارسی وجود دارد، برای ده‌ها هزار آموزگار و کارشناس آموزشی این اصل جا افتاده است که آموزش نوشتن به زبان آموزان نیاز به هیچ رویکرد و روشی ندارد. همه آن چیزی که در کتاب فارسی اول دبستان آمده است، برای این گروه بسنده می‌کند، که در حقیقت در این کتاب هم هیچ چیزی به عنوان روش نوشتن نداریم، بلکه اجبار به گونه‌ای نوشتن داریم.

ویژگی های نوشت آموز ایرانک ویژه آموزش الف با و خط فارسی

خط یا دبیره به کار رفته در این نوشت آموز برپایه خط ایرانک ویژه نوشتن ساخته شده است، آموزک نام دارد. آموزک خط یا دبیره ای آموزنگار است. یعنی نگارش برای آموزش و نه نگارش برای خوش نویسی یا هدف‌های دیگری که شاید از نوشتن به دنبال آن هستیم.

آموزنگاری رویکردی است که برگرفته از رویکرد بزرگ‌تر و جامع‌تر سوادآموزی از راه ادبیات کودکان است. در رویکرد آموزنگاری به نیازهای کودک برای آموزش نوشتن توجه شده است و اصلی‌ترین بنیادهایی که این رویکرد را می سازنند، چنین اند:

• آموزش نوشتن به کودکان نوآموز برپایه بیداری نوشتاری که ترکیبی از بیداری از کارکردهای نوشتار و نوشتن است، پیش می‌رود.
• نوشتن مهارتی چندسویه است که برای آموختن آن به هماهنگی اندام‌های حرکتی، چشمی و مغزی نیاز است.
• نوشتن بخش پیشرفته‌تر از مهارت خواندن است که در حقیقت گرداندن شکل ذهنی واج و واژگان به شکل تصویری آن است.
• زبان فارسی از زبان‌های با عمق ارتوگرافیک است که برای آموزش نوشتن باید همه ویژگی‌های خط و دبیره آن را در نظر گرفت.
• در طراحی خط و دبیره فارسی باید هندسه ایرانی را و شکل عملکردی مغز کودک را در این زمینه در نظر گرفت
• برای آموزش خط و دبیره فارسی باید کودکان را با پاره‌ها و اجزای خط فارسی آشنا کرد به گونه‌ای که در روند آموزش، نسبت به خطی که می‌نویسند، آگاهی پیدا کنند.
• آشنایی با خط و دبیره فارسی مانند این که این خط برچه پایه‌ای شکل گرفته و جهت‌های نوشتاری آن چه‌گونه است، بخشی از بیداری نوشتاری است که کودکان از همان ابتدا باید با آن آشنا شوند.
• آگاهی از کارکردهای نوشتن که در فرایند آموزش نوشتن بسیار اهمیت دارد. در این فرایند کودک می‌آموزد که می‌تواند برخی از خواسته یا احساسات و اندیشه‌های خود را با نوشته به دیگران برساند.

یاریگری بزرگسالان یا مداخله آن‌ها در روند فرایند آموزش نوشتن که باید همواره به آن توجه داشت.