آرش کمان دار (دوجلدی)

کتاب تصویری دو جلدی «آرش کمان دار» به قلم «محمدهادی محمدی» روایتی دیگر است بر اسطوره‌ی آرش که از دوران کودکیِ این قهرمان آغاز می‌شود و با مرگ وی پایان می‌گیرد. افسانه‌ی آرش کمان‌دار، از زیباترین اسطوره‌های ایرانی، هزاران سال است که با مردم زندگی می‌کند و همواره جایگاه بلندی در نگاه و باور آن‌ها داشته است. همه‌ی راز این اسطوره در این است که آرش کمان‌دار  جان خود را در تیر می‌نهد تا به مردمان ایران، زندگی رهاتری ببخشد.

اسطوره‌ی آرش داستان قهرمانی ایرانی است که در زمان جنگ ایران و توران بنا به توافق طرفین تیری پرتاب می‌کند تا مرز‌های دو کشور تعیین شود. ایزدِ باد که وایو نامیده می‌شود نیز به دور شدن تیر کمک می‌کند. در نهایت تیر بر تنه‌ی درخت گردویی در شرق فرود می‌آید. تاکنون بازنویسی‌های بسیاری بر این اسطوره انجام شده است اما در این کتاب برای اولین بار دوران کودکی برای این قهرمان خلق شده است. در این بازآفرینی، روند رشد و تربیت آرش به عنوان یک قهرمان، یا دوران پیشاقهرمانی وی، روایت می‌شود. این نوع روایت و بازخوانی آن به کودکان می‌آموزد که هیچ قهرمانی در بدو تولد قهرمان نیست. آموزش‌ها و تلاش‌های او و خانواده و استادان یک قهرمان در رسیدن وی به جایگاه خلق حماسه نقش بسزایی دارند. کودکان با خواندن صفحه به صفحه‌ی این کتاب که با تصویرسازی‌های زیبا هم‌راه است، می‌توانند خود را به جای قهرمان بگذارند و از فاصله‌ی خود با یک اسطوره‌ی ازلی بکاهند.

نویسنده در این کتاب به آرامی‌ روند رشد، آداب و رسوم، تغذیه، محیط زیست و آموزش‌هایی را که در زندگی آرش وجود داشته‌اند، بازگویی می‌کند و به کمک تصاویر، فضای زندگی آرش را که دقیقاً مشخص نیست، به زمان حال نزدیک می‌کند. بسیاری از صحنه‌هایی که در زندگی آرش رخ می‌دهد، رویداد‌ها و مناسبت‌هایی هستند که برای کودکان امروزی هم آشنا و قابل‌در‌ک‌اند. وارد کردن عنصر زن در داستان نیز از نکات قابل توجه این کتاب است. در جوامع امروزی توان‌مند و صدامند شدن زنان و دختران جایگاه و اهمیت ویژه‌ای دارد. خلق شخصیت هوردخت به عنوان جفت آرش که تا انتهای داستان با آرش هم‌راه است و حتی به هم‌راه آرش برای بهروزی سرزمین‌اش تبدیل به خاکستر می‌شود، جنبه‌ی مردانه‌ی قهرمانان را تعدیل می‌کند و به دختران یادآور می‌شود که قهرمان شدن به جنسیت ربطی ندارد.

از ویژگی‌های مهم کتاب «آرش کمان‌دار» تصویرگری بسیار زیبا و هماهنگ با فرهنگ زیستی ایران است که به متن جانی دو چندان بخشیده است. اگرچه این کتاب برای گروه سنی کودک و نوجوان نوشته است، اما  خواندن یا بلندخوانی آن برای همه‌ی گروه‌های سنی می‌تواند جذاب باشد. متن این کتاب برای اجرای نمایش نیز مناسب است.

«محمد هادی محمدی»، نویسنده و پژوهش‌گر سوادآموزی و ادبیات کودکان و بزرگ‌سالان، و از بنیان‌گذاران موسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان است. آثار او جوایز گوناگونی را از آن خود کرده است. محمدی در سال ۲۰۰۶ نامزد جایزه‌ی هانس کریستین اندرسن بوده است.

«ندا راستین مهر» یکی از تصویرگران شناخته‌ی شده‌ی کتاب کودک است. حضور پررنگ طبیعت از برجسته‌ترین ویژگی‌های آثار اوست. راستین مهر در زمینه‌ی نقاشی، تصویرگری، مجسمه‌سازی و طراحی فعالیت می‌کند. «معدن زغال سنگ کجاست؟»، «ای هم‌زبان خاموش» و «دختر انار» از دیگر آثار این تصویرگر هستند.