تصویرگری کتاب‌های کودکان- تاریخ، تعریف‌ها و گونه‌ها

تصویر در کتاب‌ها و نشریه‌های کودکان همواره از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. امروزه به ویژه موضوع تصویرگری کتاب های کودکان به یکی از رشته‌های مورد‌علاقه دانشجویان رشته هنر بدل شده است. در سنجش با گذشته شمار دانش‌جویانی که به رشته تصویرگری به ویژه تصویرگری کتاب‌های کودکان جلب می‌شوند، بسیار بالاست. اما متاسفانه منابع مطالعاتی به زبان فارسی از شمار چند مقاله کوتاه فراتر نمی‌رود. این اثر نخستین کتاب تئوریک و نظری درباره تصویرگری کتاب های کودکان است. اثری جامع که به تاریخ تصویرگری در جهان و ایران، تعریف‌ها، گونه‌ها، تجزیه و تحلیل عناصر دیداری و مخاطب‌شناسی می‌پردازد.

توضیح درباره رویکرد این پژوهش:

«نقد و بررسی تصویرگری کتاب های کودکان در سطح جهان به طور کلی با دو رویکرد انجام می‌شود. شماری از منتقدان به ویژه کارشناسان هنری تصویرهای کتاب‌های کودکان را تنها از جنبه هنری مورد بررسی قرار می‌دهند و به پیوند تصویرها با متن که در کنار هم اثری ادبی می‌آفرینند، بی‌توجه‌اند. اما شماری دیگر که بیشتر از میان کارشناسان ادبیات کودکان هستند، همواره تصویر را در پیوند با متن بررسی می‌کنند و کتاب‌های تصویری را گونه‌ای از ادبیات کودکان می‌دانند. این اثر با رویکرد به ادبیات کودکان، موضوع تصویرگری کتاب های کودکان را بررسی کرده است.»

این کتاب دارای چهار بخش و سیزده فصل است. بخش نخست آن به تاریخ تصویرگری کتاب کودک در جهان و ایران اختصاص یافته است. فصل نخست به تاریخ تصویرگری در دوران کهن و فصل دو به جایگاه تصویر در نخستین کتاب‌های مصور چاپی کودکان در اروپا پس از اختراع دستگاه چاپ تا دوران شکوفایی کتاب‌های تصویری در سال‌های پایانی سده نوزدهم در کشورهای اروپایی به ویژه انگلستان می‌پردازد. فصل سه به جایگاه تصویر در نخستین کتاب‌های مصور کودکان پس از ورود دستگاه چاپ به ایران و رایج شدن کتاب‌های چاپ سنگی کودکان با یک فاصله بیش از دویست ساله با اروپا می‌پردازد. در فصل چهار و پنج تصویرگری در ایران از ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۷ بحث می‌شود.

بخش دوم کتاب چهار فصل دارد در فصل شش تصویرگری در سده بیستم بررسی می‌شود و در فصل هفت تصویرگری ایران از ۱۳۵۷ تا به امروز بحث می‌شود. فصل هشتم به تاریخ تصویرهای نو بر افسانه‌های کهن اختصاص دارد. تصویرگری این‌گونه ادبی در طول تاریخ، در جهان و ایران، نیاز به بررسی جداگانه ای دارد که در این فصل به شکل جداگانه ای مطالعه و تحلیل شده است. فصل نه، آخرین فصل از بخش دوم درباره جایزه های جهانی تصویرگری و شناساندن برندگان دو جایزه بین المللی ادبیات کودکان، جایزه هانس کریستین اندرسن و جایزه یادبود آسترید لیندگران از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١٠ است.

بخش سوم کتاب شامل سه فصل به دیدگاه های نظری شامل تعریف‌ها، گونه‌ها و عناصر دیداری در کتاب‌های مصور و تصویری می‌پردازد. در هر فصل تلاش شده است از بهترین کتاب‌های تصویری و مصور از تصویرگران بزرگ جهان و ایران نمونه آورده شود.

بخش چهارم و فصل سیزدهم این کتاب به موضوع مخاطب‌شناسی می‌پردازد. کارشناسان و پژوهشگران گستره تصویرگری کتاب های کودکان و همچنین هنرمندان تصویرگر افزون بر آگاهی از تاریخ و دیدگاه‌های نظری نیاز دارند مخاطب آثاری که درباره آن‌ها گفت‌و‌گو می‌‌شود یا برای آن‌ها اثری را می‌آفرینند، به خوبی بشناساند و از واکنش‌های آن‌ها به تصویر و تاثیری که این آثار بر زندگی آن‌ها می‌گذارد آگاه شوند.