۱۲ کتاب برای تقویت هوش کودک
هر پدر و مادری برای آینده فرزندش رویاهایی دارد، رویاهایی مثل تماشای رقابت او در المپیک، جشن دریافت جایزه نوبل یا فرستادن او به دانشگاهی رویایی. آنها امیدوارند که کودک تیزهوشی داشته باشند که در هر مسیری که انتخاب می کند موفق باشد. بنابراین طبیعی است که به دنبال راه‌های تقویت هوش کودک باشند.
تربیت کودک باهوش
مادر و پدرها همواره با این پرسش روبرو هستند که چگونه بچه های باهوشی تربیت کنند که رویاهایشان را محقق کنند. گرچه می‌دانیم فرمولی جادویی برای تربیت کودکی نابغه وجود ندارد، اما قطعاً والدین نقش کلیدی در موفقیت فرزندان خود دارند! تحقیقات نشان داده است که ۵۰ درصد هوش کودک مربوط به ژنتیک می‌شود، در حالی که ۵۰ درصد دیگر مربوط به عوامل بیرونی، از جمله محیط کودک است.
درواقع والدین نقشی کلیدی در رشد شناختی کودک دارند که به‌طور مستقیم با هوش او در ارتباط است. در این راستا، یکی از روش‌های مطمئن و موثر، کتابخوانی یا مطالعه است.
محققان و روانشناسان معتقدند، کودکانی که والدینشان برایشان کتاب می خوانند، ضریب هوشی بالاتری دارند. به‌ویژه اگر فرآیند کتابخوانی را به جای فرآیندی یک‌سویه، به فرآیندی تعاملی تبدیل کنید. هنگام کتاب خواندن، از صداها و احساسات مختلف استفاده کنید و ببینید که فرزندتان با کدام یک ارتباط بهتری برقرار می‌کند. سوالاتی بپرسید تا مطمئن شوید که کودک شما داستان را درک کرده است، مثلاً “به نظر تو او به چه چیزی فکر می کند؟” یا “فکر می کنی بعد چه اتفاقی بیفتد؟”
بهترین کتاب ها برای تقویت هوش کودک و نوزاد
به خاطر داشته باشید، خواندن تمام کتابهای باکیفیت به رشد و هوشیاری کودک شما کمک می‌کند. در ادامه‌ی این متن ۱۱ تا از کتابهای مناسب برای تقویت و بهبود هوش کودک معرفی کرده‌ایم. البته بعضی از این کتاب‌ها برای والدین نوشته شده است و راهکارهایی برای تقویت هوش کودک به آنها معرفی می‌کند. و برخی دیگر کتاب‌هایی هستند که برای کودکان نوشته شده‌اند:
۱. مجموعه کتابهای تقویت هوش نوزادان
دایره‌ی دید نوزادان از سه ماهگی به بعد افزایش می‌یابد، آنها می‌توانند بعضی چهره‌ها را تشخیص دهند، رنگ‌ها را ببینند، و صداها را از هم تشخیص دهند، به‌خصوص صداهای ریتم‌دار. در مجموعه کتابهای «تقویت هوش نوزادان» تصاویری براساس علایق نوزاد به رنگ‌ها و شکل‌ها طراحی شده است که هرکدام به نوعی ویژگی‌های شناختی و ذهنی نوزاد را مورد هدف قرار می‌دهند. کار با این کتاب باعث می‌شود نوزادان، ذهنی خلاق‌تر، پویاتر و هوشمندتر داشته باشند.
۲. کارت مقوایی دانش‌نامه نوزاد و نوپا
این محصول برای کمک به رشد شناختی کودک بسیار موثر است. کارت‌های این مجموعه که همگی از مقوای بهداشتی ایندربرد ساخته شده‌اند، مفاهیم پایه مثل احساسات، اعضای بدن، رنگ‌ها و … را به کودک نشان می‌دهند.
۳. هوش و دقت ۱
کتاب «هوش و دقت ۱» از مجموعه‌ی ذهن فعال، بخشی از یک مجموعه تمرینی برای کودکان است که با هدف تقویت مهارت‌های دقت و تمرکز طراحی شده است. این کتاب شامل ۶۲ معمای تصویری جذاب است که به کودکان کمک می‌کند مهارت‌های حل مسئله و تفکر منطقی خود را تقویت کنند. معماهایی از نوع وصل کردن شماره‌ها برای تکمیل تصویر، مازها، و پیدا کردن تفاوت‌ها، بخشی از محتوای آموزشی این کتاب هستند.
این کتاب برای گروه سنی ۵ تا ۷ سال مناسب است و می‌تواند به‌عنوان یک فعالیت سرگرم‌کننده در زمان‌های فراغت، مانند سفر یا مهمانی، استفاده شود.
۴. اشاره‌ورزی با نوزادان و نوپایان
اشاره ورزی، نخستین پل ارتباطی نوزاد و نوپا با خانواده خود و دیگران است. اشاره ورزی با برانگیزش سلول‌های مغزی خردسالان نه تنها رشد زبانی و هیجانی آنها را پیش می‌اندازد که سبب می‌شود آنها راهی برای بیان نیازهای خود داشته باشند. بسته‌ی اشاره‌ورزی با نوزادان و نوپایان شامل سه کتاب کار، یک کتاب راهنما و یک سی‌دی است.
۵. مجموعه کتابهای ماهی سفید کوچولو
مجموعه کتابهای ماهی سفید کوچولو، در ۱۱ جلد، مفاهیم پایه را به شکل غیرمستقیم، به کودکان زیر ۷ سال آموزش می‌دهند. این مجموعه کتاب در دسته‌ی کتابهای سواد شکوفایی قرار می‌گیرد و در بهبود مهارت‌های: تفکر خلاقانه، مهارت‌های اجتماعی، درک مفاهیم ریاضی و… به کودک کمک می‌کند.
هر جلد از ۱۰ جلد اول این کتاب بر تقویت یک مهارت تمرکز دارند: شناخت رنگ ها، مفهوم تضاد، ادراک فضایی، شناخت اعداد، شناخت احساسات، مهارت‌های اجتماعی، خودآگاهی و پذیرش تفاوت‌های فردی. جلد یازدهم از این مجموعه تمامی مفاهیم و مهارت‌های پایه را مرور و تثبیت می‌کند.
۶. مجموعه کتاب های کار کومن
مجموعه کتابهای کار کومن، بر اساس روش آموزشی کومن نوشته شده است. در این روش آموزشی، تمام تلاش بر آن است که عشق به یادگیری را در کودکان به وجود آوریم. در نتیجه، این کتاب به‌جای آنکه ابزاری برای سنجش کودکان باشد، با فعالیت‌هایی سرگرم‌کننده مهارت‌های تفکر را در او پرورش می‌دهد.
۷. فلش‌کارت‌های نخستین واژگان من
این بسته‌ی آموزشی شامل فلش‌کارت‌های دوزبانه با نخستین واژگان مرتبط با زندگی پیرامون کودک است که در رشد شناختی و دایره‌ی واژگان کودک بسیار موثر است: نخستین جانوران، میوه‌ها، پوشیدنی‌ها و اشیا پیرامون اش. برای درگیر کردن بیشتر ذهن کودک می‌توانید از او درباره رنگ لباس‌ها، نرمی یا زبری، نازک یا کلفت بودن آنها بپرسید. یا برای کارت‌های مربوط به میوه‌ها هم می‌توانید او را تشویق کنید که میوه‌های واقعی را در کنار کارت‌ها قرار دهند و یا درباره مزه و رنگ آنها با او گفت و گو کنید …
۸. خلاقیت فعالیت سرگرمی ۴
کتاب خلاقیت، فعالیت، سرگرمی ۴، چهارمین جلد از مجموعه‌ای آموزشی و سرگرم‌کننده است که به ویژه برای پیش‌دبستانی‌ها و سال‌های اول و دوم ابتدایی طراحی شده است. این کتاب شامل معماهای تصویری، پازل‌ها، نقاشی‌های ناتمام و رنگ‌آمیزی است که مهارت‌های خلاقیت، تمرکز و حل مسئله کودکان را تقویت می‌کند.
هدف این کتاب، آموزش غیرمستقیم از طریق سرگرمی است و به کودکان کمک می‌کند تا در محیطی شاد و بازی‌محور مفاهیم آموزشی را یاد بگیرند. این مجموعه توسط انتشارات قدیانی منتشر شده است و برای گروه سنی ۳ تا ۷ سال مناسب است
۹. کتاب گام‌های نخستین ۱
کتاب «گام های نخستین ۱» از مجموعه‌ی گام‌های نخستین با اهداف زیر تدارک دیده شده است: تربیت حواس پنج‌گانه‌ی کودکان؛ ایجاد میل و شوق به یادگیری در کودکان؛ پیدا کردن نقایص پنج‌گانه‌ی کودکان، مانند ضعف بینایی و شنوایی؛ ایجاد میل همکاری و مشارکت اجتماعی در آنان؛ تربیت سخنگویی و رفع معایب و موانع آن، مانند خجالتی بودن؛ آماده کردن کودکان برای آموزش‌های بعدی در کلاس اول دبستان، مانند بخش کردن کلمات و ممتد گفتن صداها. این اهداف با آموزش دادن مفاهیم ابتدایی علمی و اجتماعی از طریق تمرین عملی دنبال می‌شود.
جلد بعدی این کتاب با عنوان «گام های نخستین ۲» نیز برای تقویت مهارت‌های پایه کودکان مفید است.
۱۰. مجموعه کتابهای دالی بازی
مجموعه کتابهای دالی بازی کتاب‌هایی تعاملی هستند که به شکل دالی بازی طراحی شده‌اند. مفهوم پیدا و پنهان در این مجموعه کتاب‌ها مطرح می‌شود که برای کودکان بسیار جذاب است. ثابت شده است که دالی بازی می‌تواند در سال‌های اولیه زندگی کودک در رشد شناختی او بسیار مفید باشد.
معرفی صوتی مجموعه «دالی بازی» را بشنوید:
۱۱. واژه‌نامه چیستانی – تصویری
در واژه نامه چیستانی، تصویری، تصویرها کمک مى کنند که کودکان به سادگى فرآیند مفهوم سازى را درک کنند و مفهوم و تصویر را پیوند بزنند. در این کتاب، هر واژه یک شناسه ى چیستانى است. هنگامى که این شناسه براى کودکان بلندخوانى مى شود، پاسخ به چیستان که سرشناسه است، سبب تقویت هوش و افزایش درک شنیدارى دقیق و تحلیلى کودکان مى شود.
۱۲. مجموعه کتابهای ذهن فعال
مجموعه کتابهای ذهن فعال، شامل کتابهای تمرین و کار برای کودکان است. در این کتاب‌ها فعالیت‌ها و معماهای تصویری ارائه شده‌است که در افزایش و پرورش دقت و تمرکز کودکان موثر است و در کسب مهارت تمرکز و دقت به کودکان کمک می‌کند.
دیگر راه‌های تربیت کودک باهوش
همانطور که پیش از این گفتیم، هیچ راز یا فرمول خاصی برای تربیت کودک باهوش یا نابغه وجود ندارد، با این‌حال روش‌هایی وجود دارد که با استفاده از آنها والدین، سرپرستان یا مربیان می‌توانند به رشد هوشی کودک خود کمک کنند تا او از حداکثر توانمندی‌های خود استفاده کند. به چند مورد از این موارد در ادامه اشاره می‌کنیم:
برای بازی‌های بدون ساختار و بدون برنامه‌ریزی وقت بگذارید
فکر می‌کنید بازی کردن می‌تواند به باهوش شدن فرزند شما کمک کند؟ صددرصد! کودکان به طور طبیعی کاشفانی کوچک و کنجکاو هستند. آنها از طریق بازی به بهترین شکل یاد می گیرند.
دادن هرروزه‌ی زمان بازی برنامه‌ریزی نشده، به رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان کمک می‌کند. این بازی باید توسط کودک رهبری شود تا خلاقیت او را تشویق کند، مهارت های حل مسئله را در او تقویت کند و به او احساس استقلال بدهد. این زمان بازی، باید بدون هیچ وسیله‌ی الکترونیکی باشد تا بچه‌ها بتوانند ظرفیت‌های بازی بدون ساختار را دریافت کنند.
اجازه دهید کودکان اشتباه کنند
تماشای تقلا کردن فرزندتان واقعاً سخت است، زیرا غریزه‌ی طبیعی شما این است که به او کمک کنید. اما اگر همیشه برای حل مشکلات آنها وارد عمل شوید، هرگز یاد نمی‌گیرند خودشان مشکلاتشان را حل کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد که شکست، بهترین معلم تربیت بچه‌های باهوش است. بچه ها از ناامیدی‌ها و اشتباهات خود یاد می‌گیرند و رشد می‌کنند، و این منجر به موفقیت‌های بعدی در زندگی می‌شود. اگر کودک شما بیش از حد به دردسر افتاده، حتماً او را راهنمایی کنید، اما برای تربیت کودکی باهوش باید گاهی اوقات اجازه دهید اشتباه کنند.
کودکان را از نظر بدنی فعال نگه دارید
آیا تحرک راز بزرگ کردن بچه هایی باهوش است؟ حتماً همیشه در مورد فواید فیزیکی ورزش زیاد شنیده‌اید، اما جالب است بدانید که ورزش و تحرک، فواید عاطفی و شناختی بسیاری هم دارد. تمرینات هوازی، حافظه و توانایی یادگیری ما را بهبود می بخشد، و همچنین می‌تواند به کودکان کمک کند تا در مدرسه تمرکز بهتری داشته باشند، وقتی به اندازه کافی وول می‌خورند و بالا و پایین می‌پرند، برای گوش دادن و جذب آنچه در مدرسه به آنها آموزش داده می‌شود، آماده‌تر هستند.
با همدیگر شام بخورید
غذا خوردن خانواده کنار هم، برای رشد عاطفی و شناختی کودک شما بسیار مهم است.
مفصل بودن وعده‌ی غذایی مهم نیست، بلکه فقط کنار هم بودن و وقت گذراندن با همدیگر به عنوان یک خانواده اهمیت دارد. مطالعات نشان می‌دهد که کودکانی که به طور منظم با خانواده خود وعده‌های غذایی می‌خورند، مهارت‌های ارتباطی بالاتری دارند، عزت نفس بهتری دارند و احتمال کمتری دارد که در آینده رفتارهای پرخطر داشته باشند. علاوه بر این، رژیم غذایی متعادل‌تری هم دارند که یکی دیگر از عوامل کلیدی در تربیت بچه باهوش است.
یک روتین مناسب برای قبل از خواب ایجاد کنید
خواب کافی نقش مهمی در رشد شناختی کودک دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که بین هوش و خواب ارتباطی مستقیم وجود دارد. کودکانی که به اندازه کافی می‌خوابند در ارزیابی‌ها عملکرد بهتری دارند. اگر تلاش می‌کنید بچه‌های باهوش و موفق تربیت کنید، حتماً مطمئن شوید که آنها به اندازه‌ی کافی می‌خوابند.
توصیه کلی معمولاً بین ۱۰ تا ۱۳ ساعت خواب برای کودکان پیش دبستانی، ۹ تا ۱۲ ساعت خواب برای کودکان دبستانی و ۸ تا ۱۰ ساعت خواب برای دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان است.
کودکان را در کارهای خانه شریک کنید
گاهی اوقات تجربه زندگی در خارج از کلاسِ درس است که به بچه ها می‌آموزد چگونه در مدرسه باهوش‌تر و موفق‌تر باشند. کارهای خانه بخش مهمی از رشد کودک هستند. مطالعات نشان می‌دهد نوجوانانی که از سه یا چهار سالگی شروع به انجام کارهای خانه کرده‌اند، هوش بالاتر و روابط بهتری دارند.
کارهای خانه حس پیوند و هدفمندی به کودکان می‌دهد. با انجام این کارها، کودکان هم در خانه سهیم می‌شوند و مهارت های مسئولیت پذیری و حل مسئله را می‌آموزند.
مغز کودکان را ورزش دهید
برای تربیت کودک باهوش، با آنها بازی های رومیزی انجام دهید. بازی‌هایی مانند شطرنج، منچ و تخته نرد باعث می‌شود بچه‌ها بیاندیشند و درحالیکه برای برنده شدن تلاش می‌کنند و موانع را برطرف می‌کنند، توانایی‌های شناختی خود را بهبود ببخشند. به فرزندتان بازی‌هایی مثل بلوک‌های خانه‌سازی، لگو و دومینو بدهید تا از خلاقیتش برای ساختن شکل‌های جدید استفاده کند. بازی‌های دیگری مثل پازل، حروف‌چین و معماها نیز راه‌های عالی برای تمرین مغز کودکی نابغه هستند.
بازی‌هایی آسان برای تقویت هوش کودکان نیز وجود دارد که می‌توانید به راحتی و بدون نیاز به وسیله‌ی خاصی در خانه انجام دهید.
کودکان را در کلاس‌های موسیقی ثبت‌نام کنید
گوش دادن به موسیقی، اثر آرام بخشی روی ذهن دارد و به کاهش استرس کمک می‌کند، علاوه بر این مطالعات نشان می‌دهد که نواختن ساز توانایی‌های شناختی را به طرز چشمگیری بهبود می‌بخشد. کلاس‌های موسیقی به بهبود مهارت درک و شناخت کودک کمک می‌کند و براساس برخی مطالعات، مهارت‌های ریاضی را نیز بهبود می‌بخشد.
کودکان را به کاوش، جستجو و ماجراجویی ببرید
اگر راز داشتن بچه‌های تیزهوش، بیرون از کلاس‌های درس باشد، چه؟ بچه ها عاشق سفرهای اکتشافی هستند! بیرون رفتن و کاوش، راهی عالی برای باز کردن ذهن کودکتان از طریق تجربیات جدید است. پیاده‌روی در طبیعت، بازدید از موزه، باغ وحش، یا آکواریوم، یا رفتن به تماشای یک بازی، تجربه‌ی عملی و همه‌جانبه‌ای برای کودکان فراهم می‌کند که به یادگیری بهتر او کمک می‌کند.
کلام پایانی
به‌طور کلی، هرنوع تعامل با کودک منجر به تقویت مهارت‌های شناختی و هوش کودک می‌شود. بنابراین تلاش کنید همیشه با کودکتان صحبت کنید، با او بازی کنید یا موقعیت بازی کردن با همسالانش را به وجود آورید. از همه مهم‌تر برای او کتاب بخوانید. نه تنها کتاب‌هایی با عنوان تقویت هوش، بلکه هر کتاب باکیفیتی به فرآیند رشد کودک شما کمک خواهد کرد. اگر دوست دارید فرزندی آگاه، توانا، جستجوگر و با اعتمادبه‌نفس داشته باشید، سعی کنید عادت کتابخوانی را در او به‌وجود آورید، بدون شک این بهترین کمکی است که می‌توانید به فرزند خود یا هر کودک دیگری بکنید. برای خرید کتابهای باکیفیت برای کودکان، به صفحه‌ی اصلی وبسایت هدهد مراجعه نمایید، یا از لینک‌های زیر کمک بگیرید:
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۱ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۲ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۳ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۵ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۶ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۷ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۸ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۹ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای نوجوان ها