ترفندهای آموزش دستشویی رفتن برای کودکان

انتخاب زمان مناسب برای آموزش دستشویی رفتن و از پوشک گرفتن کودکان بدون شک یکی از بزرگترین دغدغه‌های تمام والدینی است که کودک نوپا دارند. اما پیش از شروع این چالش، ابتدا باید با زمان مناسب آن و دردسرهای احتمالی این مسیر آشنا شویم تا آگاهانه‌تر در این مسیر، گام برداریم!

فهرست محتوا:

نشانه‌های آمادگی کودک برای آموزش دستشویی رفتن

ممکن است از حدود دو سالگی نشانه‌هایی را مشاهده کنید که نشان دهند کودکتان آمادگی آموزش دستشویی رفتن را دارد. بعضی از بچه‌ها، این علائم را از ۱۸ ماهگی نشان می‌دهند و برخی بعد از دو سالگی.

احتمالا زمان آموزش دستشویی رفتن فرا رسیده است اگر کودک شما:

• راه می‌رود و می‌تواند برای بازه‌های زمانی کوتاهی بنشیند.
• به صورت کلی در حال مستقل‌تر شدن است، و این موضوع اغلب شامل «نه» گفتن هم می‌شود.
• به تماشای دستشویی رفتن دیگر افراد علاقه‌مند می‌شود.
• پوشکش برای بیش از ۲ ساعت خشک می‌ماند.
• با کلمات یا حرکات و حالت بدن به شما می‌گوید که پوشک خود را کثیف کرده است.
• از پوشیدن پوشک خوشش نمی‌آید، و ممکن است زمانی که پوشکش مرطوب یا کثیف است تلاش کند که آن را دربیاورد.
• اجابت مزاج منظم، نرم و شکل یافته‌ای دارد.
• می‌تواند شلوارش را بپوشد و دربیاورد.
• می‌تواند از دستورالعمل‌های ساده‌ای نظیر «توپ را بده» پیروی کند.

زمانی که کودک شما آماده باشد، لازم نیست تمام این نشانه‌ها وجود داشته باشند. یک روند کلی می‌تواند به شما اطلاع دهد که زمان شروع فرا رسیده است.

وسایل مورد نیاز برای آموزش دستشویی رفتن

آموزش دستشویی رفتن با لگن آموزشی یا توالت فرنگی

کودکان می‌توانند آموزش توالت رفتن را با استفاده از لگن یا توالت فرنگی شروع کنند. ممکن است کودک شما یکی را بیشتر از دیگری دوست داشته باشد، یا شما می‌توانید کودکتان را به استفاده از یکی، تشویق کنید.

جابجا کردن لگن راحت‌تر است، و برای کودکان کمتر از توالت فرنگی ترسناک به نظر می‌رسد. از سویی دیگر، توالت فرنگی جایی است که افراد دیگر هم برای همین کار از آن استفاده می‌کنند!

اگر کودکتان از توالت فرنگی استفاده می‌کند، به این وسایل نیز احتیاج دارید:

– یک پله یا زیرپایی، که کودکتان به آن برای نشستن روی توالت فرنگی و استراحت دادن به پاهایش در هنگام نشستن احتیاج دارد.

– یک تبدیل توالت فرنگی کودک که به صورت ایمن، داخل توالت فرنگی بزرگتر قرار می‌گیرد.

آموزش دستشویی رفتن با پوشک شورتی و شلوار تمرینی

زمانی که کودکتان دیگر پوشک نپوشد، احتمال اینکه مفهوم دستشویی رفتن را درک کند بیشتر است. پس شاید زمانش رسیده باشد که از پوشک‌های شورتی و شلوارهای تمرینی کمک بگیرید:

– شلوارهای تمرینی لباس زیرهایی با قدرت جذب، برای آموزش توالت رفتن هستند. قدرت جذب آن‌ها از پوشک کمتر است اما می‌توانند کثیف‌کاری‌های بزرگتر، مانند مدفوع ناگهانی را نگه دارند! زمانی که کودکتان این شلوارها را پوشیده است، لباس‌هایی تن او کنید که بتوان راحت و سریع آن‌ها را درآورد.

– پوشک شورتی می‌تواند به کودک شما کمک کنند که به پوشیدن لباس زیر عادت کند. این پوشک‌ها قدرت جذب بیشتری نسبت به شلوارهای تمرینی دارند و برای زمانی که بخواهید از خانه بیرون بروید، کمک کننده‌اند.

استفاده از لباس زیر

برای شروع فرآیند آموزش دستشویی رفتن می‌توانید به کودکتان اجازه دهید چند لباس زیر انتخاب کند. این مرحله می‌تواند برای او بسیار هیجان‌انگیز باشد.

چگونه کودک را برای آموزش دستشویی رفتن آماده کنیم؟

خوب است که پیش از آموزش دستشویی رفتن، کودکتان را برای این مرحله‌ی بزرگ آماده کنید. حتی پیش از آنکه کودک آمادگی استفاده از لگن آموزشی یا توالت را داشته باشد، می‌توانید با آموزش‌هایی در خصوص این فرآیند، او را آماده کنید:

• چند کلمه‌ی مرتبط با دستشویی رفتن را به کودکتان آموزش دهید؛ نظیر «پی‌پی»، «جیش» یا «دستشویی دارم».
• از کودکتان بخواهید زمانی که پوشکش خیس یا کثیف بود، به شما بگوید.
• رفتارها را شناسایی کنید (میخوای بری پی‌پی کنی؟) به این ترتیب فرزندتان یاد می‌گیرد تا احساس دفع ادرار یا مدفوع را تشخیص دهد.
• کودکتان را با لگن آموزشی یا دستشویی (توالت فرنگی) آشنا کنید. یک لگن صندلی‌دار برای کودکتان تهیه کنید تا بتواند نشستن روی آن را تمرین کند. ابتدا می‌تواند با لباس و پوشک روی آن بنشیند و زمانی که آمادگی‌اش را پیدا کرد، می‌تواند از آن به عنوان توالت استفاده کند.
• زمانی که پوشک کودکتان را عوض می‌کنید، پوشک کثیف و مرطوب را داخل لگن قرار دهید. این کار به کودکتان کمک می‌کند تا کاربرد لگن را درک کند.
• اجازه دهید کودکتان استفاده‌ی شما یا فرد مورد اعتماد دیگری از توالت را مشاهده کند. همچنین در مورد اینکه در حال انجام چه کاری هستید با او صحبت کنید.
• یک یا دوبار در روز، شلوار تمرینی را تن کودکتان کنید؛ این کار به کودکتان کمک می‌کند تا احساس رطوبت را درک کند.
• دقت کنید که کودکتان به میزان کافی غذاهای فیبردار استفاده کند و مقدار زیادی آب بنوشد تا دچار یبوست نشود. یبوست می‌تواند آموزش دستشویی رفتن را مشکل‌تر کند.

شروع آموزش دستشویی رفتن به کودک

بهترین حالت این است که آموزش دستشویی رفتن را زمانی آغاز کنید که هیچ تغییر بزرگی در زندگی خانوادگی شما رخ نداده باشد. این تغییرات می‌تواند شامل رفتن به تعطیلات، شروع مهدکودک، به دنیا آمدن فرزند جدید یا جابجایی خانه باشد. ضمن اینکه بهتر است آموزش توالت رفتن را در روزی شروع کنید که برنامه‌ای برای بیرون رفتن از خانه نداشته باشید.

اگر احساس کردید که کودکتان آمادگی دستشویی رفتن را دارد و تصمیم گرفتید که دستشویی رفتن را به او آموزش دهید، نکات زیر می‌توانند کمک کننده باشند:

• مدت زمانی را برای آموزش دستشویی رفتن به کودک خود، اختصاص دهید. برخلاف خواست و میل کودکتان، او را مجبور به نشستن روی توالت نکنید.
• به کودکتان نشان دهید که شما چطور در توالت می‌نشینید و توضیح دهید که چه کار می‌کنید (چرا که کودکتان از طریق مشاهده‌ی شما یاد می‌گیرد)؛ همچنین می‌توانید کودکتان را روی لگن خودش بنشانید و اجازه دهید که نحوه‌ی استفاده‌ی شما از توالت را مشاهده کند.
• از بی‌شمار شعر و داستان در مورد دستشویی رفتن که در دسترس هستند کمک بگیرید. خوشبختانه امروز، کتاب‌های زیادی در این حوزه وجود دارند و خرید آنلاین کتاب کودک، دسترسی به آن‌ها را بسیار سهل و آسان کرده است.
• اگر نشانه‌های واضحی از نیاز به رفتن به دستشویی در کودکتان می‌بینید، نظیر انداختن پاها روی هم یا چمباتمه زدن، از او بخواهید که روی لگن بنشیند

چه زمانی کودک را به دستشویی ببریم؟

• سعی کنید دستشویی رفتن را تبدیل به جزئی از برنامه‌ی منظم روزانه‌ی کودک خود کنید. کودک خود را تشویق کنید که صبح‌ها، قبل و بعد از میان‌وعده‌ها و وعده‌های غذایی اصلی، از لگن یا توالت استفاده کند.
• وقتی که کودکتان علائمی نظیر پیچیدن به خود، خروج باد معده، ساکت شدن یا دور شدن از شما را نشان داد، او را تشویق کنید که به دستشویی برود. توجه کنید که هیچ وقت او را مجبور به دستشویی رفتن نکنید.
• زمانی که کودکتان می‌خواهد از یک فعالیت سراغ فعالیت دیگری برود، از او بپرسید که آیا نمی‌خواهد پیش از آن به دستشویی برود. برای مثال، می‌توانید پیش از آنکه کودکتان برای خوردن ناهار بنشیند، به او یادآوری کنید که ابتدا به دستشویی برود.
• اگر کودکتان ۳ تا ۵ دقیقه بعد از آنکه روی لگن یا توالت نشست، دستشویی نکرد، به او اجازه دهید بلند شود. بهتر است کودکتان را مدت زمان طولانی در دستشویی ننشانید، چرا که این کار باعث ایجاد احساسی شبیه به تنبیه می‌شود
• در صورت لزوم یک یا دو بار در طول شب کودکتان را بیدار کنید و به دستشویی ببرید تا در طول شب جای خودش را خیس نکند.

آموزش دستشویی رفتن و تشویق کودکان

تلاش کودکتان را تحسین کنید. می‌توانید بگویید: «آفرین که روی لگن نشستی». به تدریج که کودکتان بر هر مرحله از این روند تسلط پیدا کرد، تقدیر و تحسین را کاهش دهید.

اگر کودکتان نتوانست به دستشویی برسد، ناامید نشوید. بدون هیچ گونه ابراز نظر یا خرده‌گیری او را تمیز کنید.

فراموش نکنید که هر تلاش کودکتان در این مسیر را حتی اگر موفقیت‌آمیز هم نبود، تشویق کنید.

لباس کودکان در دوره‌ی آموزش دستشویی رفتن

در زمان آموزش توالت رفتن با پوشاندن لباس زیر و شلوار تمرینی در تمام اوقات شروع کنید. از پوشک فقط در شب‌ها و در طول خواب‌های میانِ روز استفاده کنید.

لباس‌هایی تن کودک کنید که بتوان آن‌ها را به راحتی درآورد –برای مثال: شلوارهایی با کمرهایی کشی. در هوای گرم‌تر، زمانی که در خانه هستید، می‌توانید کودک را با لباس زیر، آزاد بگذارید.

آموزش دستشویی رفتن و بهداشت کودک

تا زمانی که کودک دستشویی رفتن را یاد بگیرد، شما او را بشویید. به خاطر داشته باشید که کودک را از جلو به سمت عقب پاک کنید، مخصوصا در مورد دختران.

به کودک یاد بدهید که چگونه بعد از توالت رفتن، دستانش را بشوید.

آموزش دستشویی رفتن در بیرون از خانه

زمانی که آموزش دستشویی رفتن را شروع می‌کنید، بهتر است چند روزی را در خانه بمانید، اما شاید گاهی اوقات مجبور شوید از خانه بیرون بروید.
دراین صورت هرجا که خواستید بروید، بهتر است ابتدا بررسی کنید که نزدیک‌ترین دستشویی به شما کجاست.

همچنین برای کودک لباس و لباس زیر اضافی بردارید. ضمن اینکه شاید لازم باشد یک پلاستیک یا کیف ضد آب برای پوشک‌های مرطوب و کثیف به همراه داشته باشید.

اگر کودکتان مهدکودک می‌رود یا بدون شما به منزل دوستان و خویشاوندان می‌رود، حتما به آن‌ها اطلاع دهید که کودکتان در مرحله‌ی یادگیری آموزش توالت رفتن است. کودک برای استفاده از لگن یا دستشویی، احتمالا به کمک یک فرد بزرگتر احتیاج خواهد داشت.

آموزش دستشویی را تبدیل به سرگرمی کنید

فراموش نکنید که کودک نوپای شما با چالش بزرگ استفاده از دستشویی روبه‌رو است. سعی کنید این فعالیت بزرگ و مهم را با بازی و داستان و… تبدیل به موضوعی سرگرم‌کننده کنید.

برای مثال می‌توانید در ابتدای آموزش، یک زمان سنج تنظیم کنید که هر ۳۰ دقیقه، زنگ بخورد و به مرور، فواصل زمانی آن را افزایش دهید.

فرزند شما با شنیدن صدای زنگ متوجه می‌شود که زمان رفتن به دستشویی رسیده و اگر قدرت انتخاب هم داشته باشد که از بین لگن آموزشی یا دستشویی یکی را انتخاب کنید، نسبت به دستشویی رفتنش احساس کنترل پیدا می‌کند.

مشکلات و اتفاقات هنگام آموزش دستشویی رفتن

بوجود آمدن مشکلاتی حین آموزش دستشویی رفتن کاملا عادی است که ممکن است کودکان به خاطر بروز آن‌ها ناراحت شوند. در صورت بروز، به کودکتان اطمینان دهید که هیچ اشکالی ندارد و جایی برای نگرانی نیست.

در این قسمت به چند راهکار برای کاهش این اتفاقات اشاره می‌کنیم:

• اگر کودکتان گفت که فورا به دستشویی احتیاج دارد، به او توجه کنید. شاید درست بگوید!
• اگر مطمئن هستید که کودکتان مدتی است به دستشویی نرفته است، به او یادآوری کنید که شاید نیاز به دستشویی رفتن داشته باشد. ممکن است که کودک شما برای رفتن به توالت، بیش از اندازه مشغول انجام یک فعالیت باشد.
• بررسی کنید که آیا کودکتان حین بازی کردن یا پیش از بیرون رفتن از خانه، لازم است به دستشویی برود یا نه. اگر نمی‌خواست برود هم موردی ندارد.
• سعی کنید اطمینان حاصل کنید که لگن یا توالت همیشه، به راحتی در دسترس و قابل استفاده است.
• از کودکتان بخواهید که پیش از خوابیدن، حتما به دستشویی برود.

ممکن است کودک چندین ماه یا حتی چند سال بعد از یادگیری استفاده از دستشویی شب‌ها جای خود را خیس کند.

نشانه‌ی اصلی توانایی خیس نکردن خود در طول شب، خشک بودن پوشک کودک هنگام صبح است. هنگامی که متوجه این موضوع شدید، می‌توانید نپوشاندن پوشک در هنگام شب را امتحان کنید.

خیس کردن جای خود امری شایع است، حتی در میان کودکان مدرسه‌ای. اگر کودک شما جای خودش را خیس می‌کند، راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید زمانی که شما و کودکتان آماده بودید از آن‌ها کمک بگیرید.

سخن پایانی

آموزش دستشویی رفتن، یکی از مراحل مهم و البته پر چالش برای کودکان است. از حدود دو سالگی، و با مشاهده‌ی نشانه‌هایی در کودک نظیر توانایی راه رفتن، نشستن برای بازه‌های زمانی کوتاه، مستقل‌تر شدن، خشک ماندن پوشکش برای بیشتر از دو ساعت و… می‌توانید آموزش دستشویی رفتن را شروع کنید.

بهتر است این آموزش را مرحله به مرحله و با کمک لگن آموزشی، پوشک شورتی و شلوار تمرینی آغاز کنید. نکته‌ی مهم این است که در طول این مراحل، هرگز کودک را مجبور به استفاده از دستشویی نکنید، تلاشش را برای یادگیری تحسین کنید و سعی کنید از هر ترفندی برای سرگرم کننده بودن این آموزش استفاده کنید.

خوشبختانه کتاب‌های بسیاری در این حوزه وجود دارند که شما می‌توانید به سادگی و با خرید آنلاین کتاب کودک، آن‌ها را تهیه کرده و برای کودکتان بخوانید و در کنار یکدیگر از این دوره‌ی آموزشی لذت ببرید.

ترجمه و گردآوری: ثریا جواهری