۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودک ۵ ساله
با انتخاب بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله خود او را برای رفتن به مهدکودک و مدرسه آماده کنید.
کتاب باکیفیت، حس کنجکاوی کودک ۵ ساله را تحریک و او را به کشف جهان پیرامونش تشویق می‌کند. کودکان ۵ ساله در آستانه ورود به دنیای جدیدی به نام مهدکودک یا مدرسه هستند (البته اگر هنوز نرفته باشند). این تجربه می‌تواند تجربه‌ای هیجان‌انگیز یا ترسناک باشد. خوشبختانه کتاب‌ها این مسیر را هموار می‌کنند.
در این مقاله، کارشناسان کتاب هدهد ۱۰تا از بهترین و پرفروشترین کتاب‌های کودک ۵ ساله را به شما معرفی می‌کنند. برای مشاهده کتاب‌های بیشتر در این گروه سنی، به صفحه‌ی خرید کتاب کودک ۳ تا ۵ سال مراجعه کنید. کتاب‌های پیشنهادی، هوش، پرسشگری و تفکر انتقادی در کودکان را نیز تقویت می‌کنند.
حتماً بخوانید: کامل‌ترین راهنمای کتابخوانی با کودک ۲ تا ۵ ساله
کتابخوانی در مهدکودک
بعضی کودکان ۵ ساله در مهدکودک یا خانه، اصول خواندن را یاد می‌گیرند. برای نمونه، تسلط بر کلمات، تشخیص حروف و هجی کردن کلمات از جمله مهارت‌هایی هستند که در این دوره پرورانده می‌شوند.
افزون بر این، کودکان ۵ ساله یاد می‌گیرند کتاب را باید از بالا به پایین و از راست به چپ بخوانند. کتاب‌های آوایی [۱] با جملات ساده، از بهترین کتاب‌ها برای کودکان ۵ ساله هستند.
البته نباید کتاب‌های تصویری را برای این گروه سنی کنار بگذارید. حتی اگر کودک شما مهارت خواندن را در مهدکودک یا مدرسه شروع کرده است، خواندن کتاب‌های تصویری در خانه، همچنان از بهترین راه‌کارها برای پیوند کودک با کتاب است.
[۱] Phonic books
بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله در سال ۱۴۰۲
در این بخش ۱۰ جلد از بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله را معرفی می‌کنیم و توضیح مختصری هم درباره هر کتاب ارائه می‌دهیم:
۱٫مجموعه کتاب‌های آرچی کوچولو
آرچی کوچولو یک کرگدن بامزست که شخصیت اصلی این مجموعه‌ی دوست داشتنی‌ست. نویسنده سعی کرده رفتار نامناسب کودکان در موقعیت‌های مختلف را نشان بدهد و به روش غیرمستقیم به بچه‌ها آموزش بدهد که این رفتار می‌تواند اشتباه باشد.
این مجموعه شامل کتاب‌های «بیشتر»، «نه!»، «حالا» و «چرا» است.
۲٫کتاب سلام ترس
بیشتر والدین از همان سال‌های نخست کودکی فرزندان خود را از خطرات احتمالی، آگاه می‌کنند یا می‌ترسانند. ترس از خطراتی همچون دست زدن به آتش یا جسم داغ، گذر از خیابان، پرت شدن از بلندی، نگرانی‌های سودمندی است چون کودکان را از آن خطرها محافظت می‌کند.
کودکان در مسیر زندگی خود، همچنان که بزرگ می‌شوند، ترس‌هایشان هم تغییر می‌کند. برای مثال زمانی کودک از تاریکی می‌ترسد و زمانی دیگر از غول‌ها یا موجودات خیالی. هیچگاه نباید کودکان را به خاطر ترس‌هایی که دارند مسخره کرد و به آنها خندید. مهم‌ترین وظیفه‌ی بزرگسالان برای این که به کودکان کمک کنند که با ترس‌های خود کنار بیایند، این است که آنها را تشویق کنند که درباره‌ی ترس‌هایشان حرف بزنند. باید ترس‌های کودکان را جدی گرفت و با گفت‌وگو کرد و آنها را مطمئن کرد که در کنارشان هستید و از آنها در همه حال پشتیبانی می‌کنید.
این کتاب فرصتی بی‌مانند برای کودکان و بزرگسالان فراهم می‌کند تا درباره‌ی انواع ترس‌ها با هم گفت‌وگو کنند. نویسنده در این کتاب با زبانی ساده و طنزآمیز کودکان را مطمئن می‌سازد که نباید از ترسیدن، بترسند چون همه می‌ترسند. به آنها می‌گوید که مامان‌ها و باباها هم می‌ترسند، «البته نه همیشه، گاهی». به آنها می‌گوید ترس وجود دارد و گاهی هم خوب است چون «ترس می‌تواند یادمان دهد که چه کاری را نباید بکنیم.» به همین سبب نویسنده به کودکان پیشنهاد می‌کند که به ترس سلام بگویند و درباره‌ی ترس‌های خود گفت‌وگو کنند.
۳٫کتاب عاشق توام خودت می‌دانی!
این کتاب داستان پرتناقض دوست داشتن و عشق به زبان نمادین است. کودکان گاهی چنان به برخی بازیچه‌های خود دل می‌بندند که لحظه‌ای حاضر نمی‌شوند آنها را از خود دور کنند. گاهی که بزرگ‌تر می‌شوند، اگر دوستی پیدا می‌کنند، فقط می‌خواهند آن دوست برای خودشان باشد. بزرگ‌تر که می‌شوند، باز نگرانی و دغدغه از دست دادن یک پیوند و رابطه با آنها می‌ماند. در حقیقت هرچه را که دوست داری، آسان به دست نمی‌آوری، چون آسان به دست نمی‌آوری، همیشه نگران از دست دادن آن هم هستی. عشق و دوستی آسان به دست نمی‌آید، اگر به دست آمد، همواره نگرانی که آن را در جایی که دسترس ناپذیر است، نگه داری. اما مگر در این جهان جای دسترس ناپذیر هم پیدا می‌شود. هرجا که دست تو به آن‌جا برسد، شاید دست دیگری هم به آن برسد. برای بلبله گوش اما یک جایی هست که اگر استخوان را آن جا قایم می‌کرد، دیگر دست کسی به آن نمی‌رسید. آن‌جا کجاست؟ می‌دانی؟
۴٫بازی با جانوران برای تقویت حافظه
این بسته دارای ۳۶ کارت تصویری از ۱۸ جانور همچون: جانوران جنگلی و جانوران اهلی مزرعه است.
بازیکنان دور هم می‌نشینند. کارت‌ها را در هم می‌کنند. آنها را در چند ردیف به پشت قرار می‌دهند. هر بازیکن به دل‌خواه دو کارت را بر می‌گرداند تا آنها را ببیند. اگر دو کارت همسان بودند، آنها را نزد خود نگه می‌دارد و اگرنه آنها را به جای خود به همان شکل از پشت، باز می‌گرداند. بازیکنان با هر بار دیدن کارت‌ها، باید جای هر جانور را به یاد بسپارند تا در دوره‌های بعد بتوانند به آسانی جفت‌های همسانی پیدا کنند. در پایان که همه کارت‌ها برداشته شده، بازیکنی برنده است که جفت‌های همسان بیشتری نزد خود دارد.
۵٫کتاب گوش بال بال گوش
این کتاب داستان بچه فیلی است که مانند هر کودکی آن چه را که دوست دارد می‌خواهد به دست بیاورد، حتا اگر رسیدن به آن پدیده یا وضعیت شدنی نباشد. فیلک دل‌اش می‌خواهد که به جای گوش‌های بزرگی که روی کله‌اش سبز شده دو بال می‌داشت و مانند پرندگان با آن پرواز می‌کرد. او برای رسیدن به این خواست یا آرزو پیش جانوران می‌رود.
یکی از کارکردهای محوری این داستان، کارکرد روان شناختی یا کمک به حل نیازهای کودک در برخورد با دنیای واقعی است. داستان «گوش بال بال گوش»، داستانی نمادین از درگیر شدن اصل لذت و اصل واقعیت در میان کودکان خردسال است.
۶٫کتاب گربه دارم چه زرنگ!
یکی از بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله «گربه دارم چه زرنگ» از مجموعه متل‌هایی است که محمدهادی محمدی بازآفرینی کرده است.
مبنای کار نویسنده، جست‌وجو در فرهنگ شفاهی و مجموعه‌های گردآوری شده است و در این راه بهترین متل‌های ایرانی را از جنبه وزن و آهنگ پیدا می‌کند. به طور طبیعی متل‌های ایرانی از دو نقص ساختاری و محتوایی رنج می‌برند. نخست این‌که نویسنده نقص ساختاری، که بیشتر شکسته بودن و بی فرجام بودن آنها است، پیدا می‌کند و سپس محتوای نامناسب در آنها مانند کشتن و خون ریختن یا کنش‌های خشن دیگر را می‌زداید و به جای آن کنش‌های دوست‌داشتنی و مناسب سن و سال کودکان خردسال را جایگزین می‌کند.
۷٫کتاب قورباغه و غریبه
این کتاب کتاب مناسبی است که با کمک آن می‌توانیم به طور غیرمستقیم، مفاهیمی مانند پذیرش و درک تفاوت‌ها و دیگربودگی، مهاجرت، حق انتخاب محل زندگی، پناهندگی، پذیرش فرهنگ‌های مختلف، پرهیز از پیش‌داوری‌های متعصبانه را با کودکان مطرح کنیم.
۸٫کتاب اژدها کجاست؟
این کتاب تصویری با موضوع ترس و کوشش برای غلبه بر آن است. در این داستان، سه شوالیه به دنبال اژدهایی در تاریکی می‌روند و پادشاه تا زمانی که آن را پیدا نکنند نمی‌خوابد. شوالیه‌ها، با شمعی در دست، درحالی‌که فکر می‌کنند همه‌چیز را در مورد اژدها می‌دانند به جست‌وجوی خود ادامه می‌دهند. آیا آنها موفق به یافتن اژدها خواهند شد؟
گفت‌وگوی شوالیه‌ها در این سفر، آن‌گاه که از سایه به نور می‌روند، و تضاد بین آن‌چه در خیال دارند با آن‌چه می‌بیند موقعیت معماگونه و خنده‌داری را ایجاد می‌کند و در پشت این فضای طنزآمیز خواننده با عمق ترس‌های بیهوده و بی‌اساس خود مواجه می‌شود.
۹٫کتاب به کبوتر اجازه نده اتوبوس براند
راننده برای چند دقیقه اتوبوسش را ترک می‌کند و آن را به خواننده کتاب می‌سپارد. قبل از رفتن درخواست می‌کند به کبوتر اجازه نده اتوبوس براند. اما کبوتر که عاشق رانندگی است به هر روشی متصل می‌شود تا از خواننده کتاب اجازه بگیرد و اتوبوس را براند. آیا موفق می‌شود؟
«نه» گفتن به طور سنتی در مناسبات روزمره ی ما امری پسندیده نیست. کودک از ابتدا می آموزد تا (برای بچه ی خوبی بودن) در برابر درخواست های دیگران پاسخ مثبت داده و سعی در اجابت آن ها کند. در حالی که آموزش “نه” گفتن به همه کودکان امری ضروری است. کودک ما باید بیآموزد تا در جواب خواسته های نامربوط و نامعقول با قطعیت پاسخ منفی دهد و از این کار شرمسار و خجل نباشد.
۱۰٫الفباورزی با کاکاکلاغه
آموزش الفبا، پایه ی آموزش زبان خواندن و نوشتن است. در جامعه ی ما این اندیشه جا افتاده است که آموزش الفبا ویژه سال نخست دبستان است. در حالی که آواشناسی و واک شناسی و در پی آن نویسه شناسی و در گامی بالاتر نشانه شناسی آمیختی پیش نیازهای خواندن و نوشتن درست و سنجیده است. این گام ها نیاز به سال ها فراگیری پیوسته از سوی کودکان پیش دبستان دارد.
بسته‌ی الفباورزی با رویکرد آموزش خلاق از راه ادبیات کودکان و به شیوه آوایی- رانشی سامانه‌ی الفبای فارسی را به کودکان و بزرگسالان می آموزد. در این شیوه آوای واکی و رانش گاه آن بدون کاربرد خواندن یا نوشتن آموزش داده می شود.
کتاب‌های بیشتر برای کودک ۵ ساله
چه نوع کتاب‌هایی برای کودک ۵ ساله انتخاب کنیم؟
هنگام انتخاب کتاب برای کودک ۵ ساله، نکات زیر را درنظر بگیرید:
- تلفظ و هجای کلمات
کتاب‌هایی با جملات آسان و حروف تکرار شونده، برای کودکان ۵ ساله عالی هستند. کودکان با کتاب‌های آوایی می‌آموزند که کلمات از حروف تشکیل شده‌اند و حروف از آواها.
- دایره‌ی واژگان
کتاب‌هایی انتخاب کنید که دایره واژگان کودک را افزایش دهد. البته نباید کودک را با انبوهی از کلمات جدید و سخت، خسته کنیم.
کتابخوانی در خانه
بلندخوانی هم می‌تواند آسان و لذت‌بخش باشد و هم دشوار و خسته‌کننده. علاقه‌مند کردن کودکان به کتاب، به مهارت بزرگ‌ترها بستگی دارد. با به‌کارگیری روش‌های درست، می‌توانید مهارت خواندن را در کودکان بهبود ببخشید. در این بخش، چند روش کاربردی پیشنهاد شده است تا اوقات کتابخوانی به بهترین نحو ممکن پیش برود:
کتاب را با هم بررسی کنید
قبل از شروع، از کودک درباره کتاب چند پرسش کنید:
- نویسنده و تصویرگر کتاب چه کسانی هستند؟ (اگر از نویسنده یا تصویرگر پیش‌تر کتابی خوانده‌اید، حتما به آن کتاب نیز اشاره کنید.)
- به نظر تو، این داستان درباره چیست؟
- فکر می‌کنی آخر داستان چه اتفاقی خواهد افتاد؟
خواندن داستان
- هنگام خواندن داستان، تُن صدای خود را متناسب با شخصیت‌‌های داستان و موقعیت‌های آنها تغییر دهید. با اجرای این تغییرهای کوچک، کودک لذت بیشتری خواهد.
- کودک را تشویق کنید هنگام خواندن کتاب کلمات را با انگشت خود دنبال کند.
- به کودک اجازه دهید کتاب را ورق بزند و دست بگیرد.
- در میانه داستان، از کودک پرسش‌هایی درباره سیر داستان کنید. برای نمونه، بپرسید «چرا دختربچه خوشحاله؟» یا «توپ ماله کیه؟».
- سوال‌هایی درباره موقعیت شخصیت‌ها کنید و از کودک بپرسید «اگه تو جای اون بودی چه احساسی داشتی؟» یا «اگه این اتفاق برای تو می‌افتاد چی کار می‌کردی؟». این پرسش‌ها سبب می‌شود کودک ارتباط بیشتری با داستان برقرار کند.
- عبارات و کلمات تکراری را باهم و با آهنگ متناسب با کلمه، بخوانید.
حروف،کلمات و علائم نوشتاری را با یکدیگر بررسی کنید
- به علائم نگارشی مختلف مانند نقطه، علامت تعجب و علامت سوال اشاره کنید و آنها را توضیح دهید. برای مثال، بگویید:« این علامت سوال است. هرجا که آن را ببینیم یعنی کسی سوالی کرده است».
- به کلماتی که با فونت درشت یا بزرگ چاپ شده‌اند اشاره کنید و توضیح دهید که چگونه روش خواندن این کلمات تغییر می‌کنند. برای مثال، بگویید:« ببین کلمه بوم چقدر بزرگه. حتما صدایش خیلی بلند بود».
- درباره اسم و صدای حروف سوال کنید.
- بازی‌ای راه بیاندازید و از کودک بخواهید دنبال حروف خاصی بگردد؛ مانند حروف اسم خود کودک.
کلام پایانی
کودکان مهدکودکی مهارت‌های زبانی را به‌سرعت یاد می‌گیرند. آنها از شنیدن آوای حروف لذت می‌برند -حتی واژگان بی‌معنی– و می‌خندند. افزون همه این موارد، حس شوخ‌طبعی آنها نیز تقویت می‌شود.
هیچ فرمول ویژه‌ای برای انتخاب بهترین کتاب مخصوص کودکان ۵ ساله وجود ندارد؛ اما با درنظر گرفتن موارد گفته‌شده، می‌توانید کتاب مناسب و باکیفیت را تشخیص دهید. بی‌گمان مطالعه در این سن، تأثیر فوق‌العاده‌ای بر رشد، تعامل اجتماعی و سلامت روان کودکان می‌گذارد.
اکنون که بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله را معرفی کردیم، کدام یک از این کتاب‌ها موردعلاقه کودکتان است؟
برای دیدن بهترین کتاب‌های مناسب برای سنین مختلف به صفحات زیر مراجعه کنید:
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۱ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۲ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۳ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۴ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۶ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۷ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۸ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۹ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای نوجوان ها