۱۲ تا از بهترین کتاب ها برای کودک ۵ ساله
با انتخاب بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله خود او را برای رفتن به مهدکودک و مدرسه آماده کنید.
کتاب باکیفیت، حس کنجکاوی کودک ۵ ساله را تحریک و او را به کشف جهان پیرامونش تشویق می‌کند. کودکان ۵ ساله در آستانه ورود به دنیای جدیدی به نام مهدکودک یا مدرسه هستند (البته اگر هنوز نرفته باشند). این تجربه می‌تواند تجربه‌ای هیجان‌انگیز یا ترسناک باشد. خوشبختانه کتاب‌ها این مسیر را هموار می‌کنند.
در این مقاله، کارشناسان کتاب هدهد ۱۲تا از بهترین و پرفروشترین کتاب‌های کودک ۵ ساله را به شما معرفی می‌کنند. برای مشاهده کتاب‌های بیشتر در این گروه سنی، به صفحه‌ی خرید کتاب کودک ۳ تا ۵ سال مراجعه کنید. کتاب‌های پیشنهادی، هوش، پرسشگری و تفکر انتقادی در کودکان را نیز تقویت می‌کنند.
حتماً بخوانید: کامل‌ترین راهنمای کتابخوانی با کودک ۲ تا ۵ ساله
کتابخوانی در مهدکودک
بعضی کودکان ۵ ساله در مهدکودک یا خانه، اصول خواندن را یاد می‌گیرند. برای نمونه، تسلط بر کلمات، تشخیص حروف و هجی کردن کلمات از جمله مهارت‌هایی هستند که در این دوره پرورانده می‌شوند.
افزون بر این، کودکان پنج ساله یاد می‌گیرند کتاب را باید از بالا به پایین و از راست به چپ بخوانند. کتاب‌های آوایی [۱] با جملات ساده، از بهترین کتاب‌ها برای کودکان ۵ ساله هستند.
البته نباید کتاب‌های تصویری را برای این گروه سنی کنار بگذارید. حتی اگر کودک شما مهارت خواندن را در مهدکودک یا مدرسه شروع کرده است، خواندن کتاب‌های تصویری در خانه، هم‌چنان از بهترین راه‌کارها برای پیوند کودک با کتاب است.
[۱] Phonic books
بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله در سال ۱۴۰۳
در این بخش ۱۲ جلد از بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله را معرفی می‌کنیم و توضیح مختصری هم درباره هر کتاب ارائه می‌دهیم:
۱. مجموعه کتاب‌های آرچی کوچولو
مجموعه کتاب‌های «آرچی کوچولو» شامل چهار جلد است. هر جلد به ماجراهای آرچی، کرگدن کوچکی، می‌پردازد که با چالش‌های روزمره‌ی کودکان مواجه می‌شود. این داستان‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های اجتماعی مانند صبر، پذیرش تفاوت‌ها، کنجکاوی و مدیریت خواسته‌ها را بیاموزند. تصاویر رنگارنگ و متن ساده‌ی این کتاب‌ها، آنها را برای گروه سنی ۱ تا ۵ سال مناسب کرده است.
در ادامه، به موضوع هر جلد اشاره می‌شود:
آرچی کوچولو: نه! – این جلد به موضوع نه گفتن و مقاومت در برابر درخواست‌ها می‌پردازد. در داستان، آرچی یاد می‌گیرد که گاهی گفتن «نه» لازم است، اما همیشه هم نباید با دیگران مخالفت کند و باید یاد بگیرد همکاری کند.
آرچی کوچولو: چرا؟ – در این جلد، آرچی با کنجکاوی کودکانه‌اش، مدام سوال «چرا؟» می‌پرسد. این داستان به پرسشگری و کنجکاوی طبیعی کودکان می‌پردازد و به کودکان کمک می‌کند به اهمیت یادگیری و جستجو برای پاسخ سوالات پی ببرند.
آرچی کوچولو: بیشتر! – این جلد درباره‌ی میل سیری‌ناپذیر آرچی به خواستن بیشتر است. او می‌خواهد از همه چیز بیشتر داشته باشد. داستان به کودکان می‌آموزد که گاهی کافی بودن بهتر از زیادتر خواستن است و آنچه داریم را باید ارزشمند بدانیم.
آرچی کوچولو: حالا! – در این جلد، آرچی بسیار بی‌صبر است و می‌خواهد همه چیز را همین حالا انجام دهد. این داستان به اهمیت صبر و منتظر ماندن می‌پردازد و کودکان را با مفهوم انتظار و تأثیرات مثبت آن آشنا می‌کند.
این کتاب‌ها به زبان ساده و با تصاویر جذاب، کودکان را در مسیر یادگیری مهارت‌های اجتماعی و عاطفی همراهی می‌کنند.
معرفی صوتی مجموعه «آرچی کوچولو» را بشنوید:
۲. سلام ترس
کتاب «سلام ترس!» اثر یوآر تیبرگ، نویسنده‌ی سوئدی، به بررسی احساس ترس در کودکان می‌پردازد. این کتاب با زبانی ساده و طنزآمیز، به کودکان اطمینان می‌دهد که ترسیدن امری طبیعی است و همه، حتی بزرگسالان، گاهی می‌ترسند. تیبرگ در این اثر، انواع ترس‌ها را معرفی می‌کند و به کودکان می‌آموزد که نباید از ترسیدن بترسند، بلکه باید با آن مواجه شوند و درباره‌ی آن صحبت کنند. تصاویر ساده و پر از احساس این کتاب، کار گروه هنری «یوکولند» از نروژ است که به درک بهتر مفاهیم کمک می‌کند. این کتاب فرصتی برای کودکان و بزرگسالان فراهم می‌کند تا دربارهٔ انواع ترس‌ها با هم گفت‌وگو کنند و به کودکان می‌گوید که نباید از ترسیدن بترسند، چون همه می‌ترسند.
۳. عاشق توام خودت می‌دانی!
کتاب «عاشق توام، خودت می‌دانی!»، داستانی نمادین درباره‌ی عشق و دوست داشتن است. این داستان ماجرای سگی به نام بلبله‌گوش را روایت می‌کند که عاشق استخوان است و همواره در جستجوی آن است. بالاخره روزی استخوانی پیدا می‌کند و تصمیم می‌گیرد آن را در جایی امن پنهان کند تا از دسترس دیگران دور بماند. پس از جستجوی فراوان، بلبله‌گوش استخوان را در دل خود پنهان می‌کند، جایی که هیچ‌کس به آن دسترسی ندارد. این داستان به زبان نمادین به کودکان می‌آموزد که عشق و دوست داشتن واقعی در دل جای دارد و نیازی به پنهان کردن آن از دیگران نیست. تصاویر رنگارنگ و خیال‌انگیز کتاب، به جذابیت داستان افزوده و کودکان را به سفری هیجان‌انگیز می‌برد.
۴. بازی با جانوران برای تقویت حافظه
این بسته دارای ۳۶ کارت تصویری از ۱۸ جانور همچون: جانوران جنگلی و جانوران اهلی مزرعه است.
بازیکنان دور هم می‌نشینند. کارت‌ها را در هم می‌کنند. آنها را در چند ردیف به پشت قرار می‌دهند. هر بازیکن به دل‌خواه دو کارت را بر می‌گرداند تا آنها را ببیند. اگر دو کارت همسان بودند، آنها را نزد خود نگه می‌دارد و اگرنه آنها را به جای خود به همان شکل از پشت، باز می‌گرداند. بازیکنان با هر بار دیدن کارت‌ها، باید جای هر جانور را به یاد بسپارند تا در دوره‌های بعد بتوانند به آسانی جفت‌های همسانی پیدا کنند. در پایان که همه کارت‌ها برداشته شده، بازیکنی برنده است که جفت‌های همسان بیشتری نزد خود دارد.
۵. گوش بال بال گوش
کتاب «گوش بال بال گوش»، داستان بچه‌فیلی به نام فیلک را روایت می‌کند که آرزو دارد به‌جای گوش‌های بزرگش، بال‌هایی داشته باشد تا مانند پرندگان پرواز کند. او برای تحقق این آرزو، به میمون خیاط مراجعه می‌کند و از او می‌خواهد گوش‌هایش را به کمرش بدوزد تا به بال تبدیل شوند. میمون خیاط با وجود تردید، درخواست فیلک را می‌پذیرد و گوش‌های او را به کمرش می‌دوزد. فیلک با این تغییر، موفق به پرواز می‌شود و از این تجربه لذت می‌برد. اما در حین پرواز، با مشکلاتی مواجه می‌شود؛ مثلاً هنگام نشستن روی درخت، شاخه‌ها زیر وزن او می‌شکنند و یا قایقی که روی آن فرود می‌آید، واژگون می‌شود.
در نهایت، فیلک متوجه می‌شود که هر موجودی ویژگی‌های خاص خود را دارد و باید آنها را بپذیرد. این داستان نمادین به کودکان می‌آموزد که پذیرش خود و ویژگی‌های ذاتی‌شان اهمیت دارد و تلاش برای تغییر آنها ممکن است به مشکلاتی منجر شود. تصاویر کتاب، با استفاده از تکنیک‌های حجمی و مقوایی، به جذابیت و درک بهتر داستان کمک می‌کنند.
معرفی صوتی کتاب «گوش بال بال گوش» را بشنوید:
۶. گربه دارم چه زرنگ!
یکی از بهترین کتاب‌ها برای کودک پنج ساله «گربه دارم چه زرنگ» از مجموعه متل‌هایی است که محمدهادی محمدی بازآفرینی کرده است.
مبنای کار نویسنده، جست‌وجو در فرهنگ شفاهی و مجموعه‌های گردآوری شده است و در این راه بهترین متل‌های ایرانی را از جنبه وزن و آهنگ پیدا می‌کند. به طور طبیعی متل‌های ایرانی از دو نقص ساختاری و محتوایی رنج می‌برند. نخست این‌که نویسنده نقص ساختاری، که بیشتر شکسته بودن و بی فرجام بودن آنها است، پیدا می‌کند و سپس محتوای نامناسب در آنها مانند کشتن و خون ریختن یا کنش‌های خشن دیگر را می‌زداید و به جای آن کنش‌های دوست‌داشتنی و مناسب سن و سال کودکان خردسال را جایگزین می‌کند.
معرفی صوتی کتاب «گربه دارم چه زرنگ» را بشنوید:
۷. قورباغه و غریبه
کتاب «قورباغه و غریبه» داستانی کودکانه است که به موضوع پذیرش و دوستی با افراد جدید و غریبه می‌پردازد. در این داستان، قورباغه و دوستانش با موجودی جدید و غریبه به نام موش صحرایی آشنا می‌شوند. در ابتدا، آنها به دلیل تفاوت‌های ظاهری و رفتاری این موش، به او بدگمان هستند و او را از خود دور می‌کنند.
اما با گذشت زمان و شناخت بیشتر، قورباغه و دوستانش متوجه می‌شوند که موش صحرایی مهربان و قابل اعتماد است. آنها درمی‌یابند که نباید از ظاهر یا تفاوت‌ها قضاوت کنند و یاد می‌گیرند که دوستی و همدلی می‌تواند فراتر از تفاوت‌ها باشد.
این کتاب با زبانی ساده و تصاویری دلنشین، به کودکان می‌آموزد که در برابر غریبه‌ها و تفاوت‌های دیگران نگرش مثبت و پذیرنده داشته باشند و ابتدا به شناخت درست بپردازند.
۸. اژدها کجاست؟
کتاب «اژدها کجاست؟»، داستانی تصویری است که به موضوع ترس و تلاش برای غلبه بر آن می‌پردازد.
در این داستان، پادشاهی از ترس اژدها خوابش نمی‌برد و به سه شوالیه‌ی خود دستور می‌دهد تا در شب تاریک به جستجوی اژدها بروند و قلمرو او را نجات دهند. شوالیه‌ها با شمعی در دست، در تاریکی به دنبال اژدها می‌گردند و در هر سایه‌ای نشانه‌هایی از اژدها می‌بینند. اما با نزدیک شدن و روشن کردن سایه‌ها، متوجه می‌شوند که آنچه تصور می‌کردند اژدهاست، در واقع چیزهای دیگری مانند خرگوش‌های خوابیده یا گیاهان بزرگ با پرندگانی روی آنها هستند.
این داستان به کودکان نشان می‌دهد که بسیاری از ترس‌ها ناشی از تصورات نادرست ما هستند و با مواجهه و روشن کردن آنها، می‌توان بر این ترس‌ها غلبه کرد. تصاویر کتاب با جزئیات دقیق و طنزآمیز، کودکان را در مسیر این ماجراجویی همراهی می‌کنند و به آنها کمک می‌کنند تا مفهوم ترس و نحوه‌ی مقابله با آن را بهتر درک کنند.
۹. به کبوتر اجازه نده اتوبوس براند
کتاب «به کبوتر اجازه نده اتوبوس براند!» داستانی طنزآمیز و تعاملی برای کودکان است. داستان با یک راننده اتوبوس شروع می‌شود که از کودکانی که کتاب را می‌خوانند درخواست می‌کند اجازه ندهند کبوتر اتوبوس را براند. اما کبوتر با شیطنت و اصرارهای فراوان سعی می‌کند بچه‌ها را متقاعد کند تا به او اجازه دهند اتوبوس را براند.
این کتاب از زبانی ساده و طنزآمیز استفاده می‌کند و کودکان را درگیر می‌کند تا در برابر درخواست‌های مداوم و اصرارهای کبوتر، مقاومت کنند. کتاب به کودکان یاد می‌دهد که گاهی لازم است در برابر وسوسه‌ها و درخواست‌های غیرمنطقی دیگران «نه» بگویند و تصمیم قاطع بگیرند. تصاویر ساده و بیان واضح احساسات شخصیت‌ها نیز به جذابیت داستان افزوده و درک پیام کتاب را آسان‌تر کرده است.
۱۰. الفباورزی با کاکاکلاغه
آموزش الفبا، پایه ی آموزش زبان خواندن و نوشتن است. در جامعه ی ما این اندیشه جا افتاده است که آموزش الفبا ویژه سال نخست دبستان است. در حالی که آواشناسی و واک شناسی و در پی آن نویسه شناسی و در گامی بالاتر نشانه شناسی آمیختی پیش نیازهای خواندن و نوشتن درست و سنجیده است. این گام ها نیاز به سال ها فراگیری پیوسته از سوی کودکان پیش دبستان دارد.
بسته‌ی الفباورزی با رویکرد آموزش خلاق از راه ادبیات کودکان و به شیوه آوایی- رانشی سامانه‌ی الفبای فارسی را به کودکان و بزرگسالان می آموزد. در این شیوه آوای واکی و رانش گاه آن بدون کاربرد خواندن یا نوشتن آموزش داده می شود.
۱۱. قورباغه بیمار است
کتاب «قورباغه بیمار است» داستانی شیرین و آموزنده درباره دوستی، مراقبت و اهمیت همدلی در زمان بیماری است. در این داستان، قورباغه بیمار می‌شود و احساس خوبی ندارد. دوستانش، مانند خرگوش، خوک و اردک، به دیدن او می‌آیند و هرکدام تلاش می‌کنند به او کمک کنند و حالش را بهتر کنند.
این کتاب به کودکان نشان می‌دهد که وقتی یکی از دوستانشان بیمار است، می‌توانند با محبت و مراقبت به او کمک کنند. همچنین، داستان به کودکان یادآور می‌شود که با مهربانی و حمایت، می‌توانند در شرایط سخت به یکدیگر امید و دلگرمی بدهند. تصاویر جذاب و دوست‌داشتنی کتاب به همراه متن ساده، این داستان را برای کودکان دلنشین و آموزنده کرده است.
معرفی صوتی کتاب «قورباغه بیمار است» را بشنوید:
۱۲. یک لقمه کوچولو برای خر کوچولو
کتاب «یک لقمه کوچولو برای خر کوچولو» داستانی کودکانه و دلنشین درباره غذا خوردن و چالش‌های آن برای کودکان کوچک است. در این داستان، خر کوچولو از غذاهایی که مادرش برایش آماده می‌کند، خوشش نمی‌آید و غذا نمی‌خورد. او شروع به بهانه‌گیری می‌کند و علاقه‌ای به خوردن غذایی که برایش تهیه شده نشان نمی‌دهد.
مادر خر کوچولو، با صبر و حوصله تلاش می‌کند تا راهی پیدا کند که او غذا بخورد. داستان به شکلی خلاقانه، چالش‌های رایج والدین با کودکان بدغذا را نشان می‌دهد و با زبانی شیرین و تصاویر جذاب، سعی می‌کند کودکان را به خوردن غذا و پذیرش طعم‌های جدید تشویق کند. این کتاب برای کودکانی که در پذیرش غذاها و طعم‌های جدید مشکل دارند، مناسب و آموزنده است.
معرفی صوتی مجموعه «خر کوچولو» را بشنوید:
کتاب‌های بیشتر برای کودک ۵ ساله
چه نوع کتاب‌هایی برای کودک ۵ ساله انتخاب کنیم؟
هنگام انتخاب کتاب برای کودک ۵ ساله، نکات زیر را درنظر بگیرید:
- تلفظ و هجای کلمات
کتاب‌هایی با جملات آسان و حروف تکرار شونده، برای کودکان ۵ ساله عالی هستند. کودکان با کتاب‌های آوایی می‌آموزند که کلمات از حروف تشکیل شده‌اند و حروف از آواها.
- دایره‌ی واژگان
کتاب‌هایی انتخاب کنید که دایره واژگان کودک را افزایش دهد. البته نباید کودک را با انبوهی از کلمات جدید و سخت، خسته کنیم.
کتابخوانی در خانه
بلندخوانی هم می‌تواند آسان و لذت‌بخش باشد و هم دشوار و خسته‌کننده. علاقه‌مند کردن کودکان به کتاب، به مهارت بزرگ‌ترها بستگی دارد. با به‌کارگیری روش‌های درست، می‌توانید مهارت خواندن را در کودکان بهبود ببخشید. در این بخش، چند روش کاربردی پیشنهاد شده است تا اوقات کتابخوانی به بهترین نحو ممکن پیش برود:
کتاب را با هم بررسی کنید
قبل از شروع، از کودک درباره کتاب چند پرسش کنید:
- نویسنده و تصویرگر کتاب چه کسانی هستند؟ (اگر از نویسنده یا تصویرگر پیش‌تر کتابی خوانده‌اید، حتما به آن کتاب نیز اشاره کنید.)
- به نظر تو، این داستان درباره چیست؟
- فکر می‌کنی آخر داستان چه اتفاقی خواهد افتاد؟
خواندن داستان
- هنگام خواندن داستان، تُن صدای خود را متناسب با شخصیت‌‌های داستان و موقعیت‌های آنها تغییر دهید. با اجرای این تغییرهای کوچک، کودک لذت بیشتری خواهد.
- کودک را تشویق کنید هنگام خواندن کتاب کلمات را با انگشت خود دنبال کند.
- به کودک اجازه دهید کتاب را ورق بزند و دست بگیرد.
- در میانه داستان، از کودک پرسش‌هایی درباره سیر داستان کنید. برای نمونه، بپرسید «چرا دختربچه خوشحاله؟» یا «توپ ماله کیه؟».
- سوال‌هایی درباره موقعیت شخصیت‌ها کنید و از کودک بپرسید «اگه تو جای اون بودی چه احساسی داشتی؟» یا «اگه این اتفاق برای تو می‌افتاد چی کار می‌کردی؟». این پرسش‌ها سبب می‌شود کودک ارتباط بیشتری با داستان برقرار کند.
- عبارات و کلمات تکراری را باهم و با آهنگ متناسب با کلمه، بخوانید.
حروف،کلمات و علائم نوشتاری را با یکدیگر بررسی کنید
- به علائم نگارشی مختلف مانند نقطه، علامت تعجب و علامت سوال اشاره کنید و آنها را توضیح دهید. برای مثال، بگویید:« این علامت سوال است. هرجا که آن را ببینیم یعنی کسی سوالی کرده است».
- به کلماتی که با فونت درشت یا بزرگ چاپ شده‌اند اشاره کنید و توضیح دهید که چگونه روش خواندن این کلمات تغییر می‌کنند. برای مثال، بگویید:« ببین کلمه بوم چقدر بزرگه. حتما صدایش خیلی بلند بود».
- درباره اسم و صدای حروف سوال کنید.
- بازی‌ای راه بیاندازید و از کودک بخواهید دنبال حروف خاصی بگردد؛ مانند حروف اسم خود کودک.
کلام پایانی
کودکان مهدکودکی مهارت‌های زبانی را به‌سرعت یاد می‌گیرند. آنها از شنیدن آوای حروف لذت می‌برند -حتی واژگان بی‌معنی– و می‌خندند. افزون همه این موارد، حس شوخ‌طبعی آنها نیز تقویت می‌شود.
هیچ فرمول ویژه‌ای برای انتخاب بهترین کتاب مخصوص کودکان ۵ ساله وجود ندارد؛ اما با درنظر گرفتن موارد گفته‌شده، می‌توانید کتاب مناسب و باکیفیت را تشخیص دهید. بی‌گمان مطالعه در این سن، تأثیر فوق‌العاده‌ای بر رشد، تعامل اجتماعی و سلامت روان کودکان می‌گذارد.
اکنون که بهترین کتاب‌ها برای کودک ۵ ساله را معرفی کردیم، کدام یک از این کتاب‌ها موردعلاقه کودکتان است؟
برای دیدن بهترین کتاب‌های مناسب برای سنین مختلف به صفحات زیر مراجعه کنید:
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۱ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۲ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۳ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۴ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۶ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۷ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۸ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای کودکان ۹ ساله
- ۱۰ تا از بهترین کتاب ها برای نوجوان ها