بلوغ چیست و چگونه درباره آن با فرزندان‌مان صحبت کنیم؟

بلوغ از نظر لغوی به معنی رسیدن به سن رشد، پختگی و به کمال رسیدن می‌باشد.

بسیاری از مشکلات مختلف جسمی، روانی و اجتماعی مانند بیماری‌های عفونی، ازدواج ناموفق، حاملگی زودرس و پرخطر، بیماری قلبی و عروقی، بیماری‌های مزمن و مرگ و میر مادر و کودک ریشه در دوران بلوغ دارد.

به دلیل ناگهانی بودن شروع علایم بلوغ، نوجوان با موارد ناآشنایی روبرو می‌شود که گاهی احساس خوشحالی و گاهی نگرانی در او ایجاد می‌شود. شروع بلوغ با ظهور علایم رشد جسمانی است و ازدیاد فعالیت، آزادی طلبی و تغییرات خلق و خو را به دنبال دارد.

در این مقاله درباره مباحث زیر خواهید خواند:

بلوغ چیست؟

زمانی که کودک شما دچار تغییرات جسمی، روحی و احساسی می‌شود بلوغ در حال اتفاق افتادن می‌باشد. این تغییرات نشانه آن است که فرزند شما از کودکی وارد بزرگسالی می‌شود.

تغییرات در دوران بلوغ شامل موارد زیر است:

• رشد فیزیکی و تغییراتی در داخل و خارج بدن کودکان
• تغییر در اندام‌های جنسی کودکان
• تغییرات مغزی
• تغییرات اجتماعی و احساسی

دوستی‌ها در دوران بلوغ شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد و در حدود چهارده‌سالگی به بیش‌ترین اندازه خود می‌رسد.

بلوغ از چه زمانی شروع می‌شود؟

علایم بلوغ زمانی شروع می‌شود که تغییرات در مغز کودک باعث آزاد شدن هورمون‌های جنسی از غدد جنسی یعنی تخمدان‌ها و بیضه‌ها شوند.

بلوغ معمولاً در دختران ۱۰-۱۱ سال و در پسران ۱۱-۱۲ سال اتفاق می‌افتد.

اما هیچ راهی وجود ندارد تا شما از زمان دقیق بلوغ فرزندتان مطلع شوید زیرا تغییرات هورمونی در مغز از بیرون قابل مشاهده نیستند.

همچنین بلوغ ممکن است از ۱۸ ماه تا ۵ سال به طول انجامد.

افزایش قد در دختران معمولا قبل از پریود شدن رخ می دهد

تغییرات جسمی دوران بلوغ در دختران

علایم اولیه بلوغ در دختران

• اولین علامت بلوغ در دختران معمولا با رشد پستان‌ها آغاز می‌شود. طبیعی است که جوانه‌های پستان گاهی خیلی ظریف باشند و یا رشد یک پستان چندین ماه بعد از پستان دیگر آغاز شود.
• موهای زائد اندام تناسلی ظاهر می‌شوند و برخی دختران ممکن است موهای بیشتری در ناحیه ساق پا یا بازوهایشان احساس کنند.

علایم ثانویه بلوغ در دختران

تقریبا یک سال پس از شروع بلوغ در دختران شاهد علایم زیر خواهیم بود:

• پستان‌ها به رشد خود ادامه داده تا رشدشان تکمیل شود.
• تقریبا دو سال پس از آغاز بلوغ، دختران معمولا اولین قاعدگی خود را تجربه می‌کنند.
• موهای زاید اندام تناسلی ضخیم‌تر خواهند شد.
• موهای زیر بغل شروع به رشد می‌کنند. بعضی دختران ممکن است در‌بخش‌های دیگری از بدنشان مثل بالای باسن نیز موهایی ببینند که کاملا طبیعی است.
• در دوران بلوغ بیشتر عرق می‌کنند.
• آکنه‌ها، لک‌های مختلف مثل جوش‌های سرسفید، سرسیاه و بثورات چرکی کم کم ظاهر می‌شوند.
• دختران در زمان بلوغ معمولا ترشحات واژنی خواهند داشت.
• جهش در سرعت رشد را تجربه خواهند کرد. از زمانی که قاعدگی‌شان شروع می‌شود، تا یکی دو سال بعد، هر سال ۵ تا ۷٫۵ سانتی متر قدشان رشد خواهد کرد تا به قد خود در بزرگسالی برسند.
• اغلب دختران با تغییرات بدنشان، وزن هم اضافه می‌کنند (که البته نرمال است). در قسمت بازوها، ران‌ها و کمر چربی بیشتری تولید خواهد شد و باسنشان گردتر شده و کمرشان باریک‌تر می‌شود.

چگونه از دختران در دوران بلوغ حمایت کنید

کمک به دختران در اولین تجربه‌هایشان مثل اولین پریود بسیار حائز اهمیت است.  برخی وسایل بهداشتی را در کیف مدرسه‌اش قرار دهید و به او توضیح دهید که چگونه بایستی از آنها استفاده کند.

برای دردهای زمان پریود آماده باشید: بطری آب داغ و داروی مسکن از جانب پزشکان یا داروساز ممکن است کمک کننده باشد. اگر فرزندتان تا قبل از شانزده یا هفده سالگی اولین پریودش را تجربه نکرد و یا اگر پریودهایش پس از شروع متوقف شدند با پزشکان در میان بگذارید.

به یاد داشته باشید که به دخترتان بگویید که تمام این تغییرات طبیعی بوده و برای هر دختری اتفاق خواهد افتاد.

آخرین مرحله بلوغ در پسران معمولاً ایجاد موهای صورت است.

تغییرات جسمی دوران بلوغ در پسران

تغییرات جسمی دوران بلوغ در پسران

علایم اولیه بلوغ در پسران

• بزرگ شدن بیضه‌ها، نازک و قرمز شدن کیسه بیضه‌ها اولین نشانه بلوغ در پسران است.
• موهای زائد اندام تناسلی نیز در انتهای اندام تناسلی‌شان ظاهر می‌شود.

علایم ثانویه بلوغ در پسران

بعد از گذشت تقریبا یک سال از شروع بلوغ، شاهد علایم زیر خواهیم بود:

• اندام تناسلی و بیضه‌ها رشد کرده و کیسه بیضه کم کم تیره‌تر خواهد شد.
• موهای اندام تناسلی ضخیم‌تر خواهند شد.
• موهای زیربغل شروع به رشد می‌کنند.
• بیشتر از گذشته عرق می‌کنند.
• پستان‌ها موقتا کمی متورم می‌شوند – این موضوع نرمال تلقی می‌شود و با سینه‌های مردان (man-boobs) متفاوت است.
• در این دوران، پسرها ممکن است در خواب به طور ناخواسته جُنُب^[۱] شوند که اصطلاحا به آن «رویاهای خیس» گفته می‌شود.
• صدایشان «می‌شکند» و به طور دائمی عمیق‌تر و کلفت‌تر می‌شود – برای مدتی ممکن است صدایشان برای یک دقیقه بسیار عمیق و برای دقیقه دیگر بسیار بلند شود.
• معمولا بر روی پوست خود آکنه خواهند داشت.
• جهش در سرعت رشد را تجربه خواهند کرد و طی یک سال به طور میانگین ۷ تا ۸ سانتی متر بلندتر شده و بدن ماهیچه‌ای تری خواهند داشت.

^[۱] انزال منی در خواب

بلوغ – مجموعه آنچه پسران باید بدانند

890,000 ریال

ناموجود

ناموجود

فقط دخترها بخوانند – هرچه باید درباره بلوغ بدانید

1,100,000 ریال

افزودن به سبد خرید

همه‌ی چیزهایی که پسرهای نوجوان باید بدانند

1,280,000 ریال

افزودن به سبد خرید

پرسش‌های دخترانه – هر چه دوست دارید درباره بلوغ بپرسید

1,100,000 ریال

افزودن به سبد خرید

بلوغ زودرس و دیررس چیست؟

زمان شروع بلوغ از کودکی به کودک دیگر متفاوت است حتی برای فرزندان یک خانواده.

اگر بلوغ از سن ۸ سالگی در دختران و از سن ۹ سالگی در پسران شروع شود به آن بلوغ زودرس می‌گویند.

اما اگر دخترها تا ۱۳ سالگی و پسرها تا ۱۴ سالگی علایم بلوغ نداشته باشند به آن بلوغ دیررس می‌گویند.

بلوغ زودرس یا دیررس عزت نفس و تصویر بدنی کودکان از خود را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بسیاری از کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند، نیازی به درمان ندارند.

بلوغ زودرس

از علل بلوغ دیررس می‌توان به چاقی و سابقه خانوادگی (ژنتیک) اشاره کرد. به ندرت پیش می‌آید که بلوغ زودرس ناشی از عدم تعادل هورمون‌ها باشد.

کودکانی که زود به بلوغ می‌رسند ممکن است:

• مورد تمسخر قرار بگیرند
• معذب شده و خجالت بکشند
• نگران وضع ظاهری خود باشند
• تمایلات جنسی در آنها زودتر پدیدار ‌شود
• نسبت به سن خود قد بلندتر باشند
• دیگران با آنها جوری رفتار کنند که انگار بزرگ‌تر از بقیه کودکان هم‌سن و سالان خود هستند

بلوغ زودرس در دخترها شایع‌تر است. دخترانی که زودتر بالغ می‌شوند نسبت به بدن خود حساس بوده، میزان اضطراب و افسردگی در آنها بیشتر بوده و دچار اختلال خوردن می‌شوند.

برعکس پسرانی که زودتر بالغ می‌شوند نسبت به بدن خود اعتماد به نفس بیشتری داشته و در بین همسالان از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند.

بلوغ دیردرس

بلوغ دیررس بیشتر به ژنتیک خانواده مربوط می‌شود. اگر شما یا سایر اعضای خانواده شما دیر به بلوغ رسیده باشند، به احتمال زیاد فرزند شما نیز آن را تجربه خواهد کرد.

بلوغ دیررس همچنین می‌تواند ناشی از شیوه زندگی مانند تغذیه نامناسب، اختلالات خوردن یا استرس شدید باشد. بیماری‌های مزمن، شرایط هورمونی و برخی اختلالات ژنتیکی نیز می‌توانند باعث بلوغ دیررس شوند.

بسیاری از والدین به دلیل موانع فرهنگی یا بر اساس شرمی نابه جا از ارائه توضیحات کامل درباره بلوغ خودداری می کنند

چگونه با کودکان درباره بلوغ صحبت کنیم؟

نوجوانان شاید با برخی مسائل در رابطه با بلوغ آشنا باشند اما صحبت درباره بلوغ و مسائل مربوط به آن یکی از وظایف خطیر والدین می‌باشد. زیرا اطلاعات کودکان از منابع معتبر نیست.

منتظر نباشید تا کودک درباره تغییر بدن خود شروع به صحبت کند این اتفاق ممکن است هرگز پیش نیاید به خصوص اگر کودک شما گمان کند که صحبت درباره این موضوع حساس درست نباشد.

شما باید قبل از بلوغ درباره تغییرات بدن و علایم بلوغ با کودک صحبت کنید. هرچه کودکان بزرگتر شوند سوالات بیشتری خواهند پرسید. سوالات کودکان را با صداقت و با روی گشاده پاسخ دهید.

تا قبل از هشت سالگی، کودک می‌بایست از تغییرات فیزیکی و احساسی دوران بلوغ آگاه باشد. شاید با خود بگویید این سن، سن کمی برای بیان این موضوعات است اما این نکته را در نظر داشته باشید که برخی دختران در آن سن تمرینی شروع به پوشیدن سوتین کرده و برخی پسران فقط چند سال بعد صدایشان شروع به کلفت شدن می‌کند.

زمانی که با کودکتان درباره بلوغ صحبت می‌کنید لازم است که صحبت شما اطمینان‌بخش باشد. بلوغ آنقدر مسائل و تغییرات جدیدی بوجود می‌آورد که بدیهی است کودکان معذب شده و احساس عدم امنیت کنند.

زمانی که کودکان وارد بلوغ می‌شوند، غالبا درباره ظاهر خود احساس خوبی ندارند. آنها باید بداند که هر فرد دچار این تغییرات می‌شود. همچنین باید بدانند که زمان بروز این تغییرات ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد. آکنه، تغییرات خلقی، جهش رشدی و تغییرات هورمونی، همه این‌ها بخشی از فرایند رشدی است که هر کسی آنها را تجربه خواهد کرد.

کودک باید اطمینان داشته باشد که هر زمان لازم باشد می‌تواند با شما صحبت کند. با این حال به عنوان یک والد این وظیفه شماست که تلاش کنید درباره بلوغ و احساسات مرتبط با تغییرات ناشی از آن با آغوش باز با او صحبت کنید. هرچند ممکن است هنگام صحبت کردن درباره این مسائل معذب شوید اما این امر باعث می‌شود که فرزند شما از صحبت کردن درباره آن احساس فشار نکند.

بهتر است بر موضوع احاطه کافی داشته باشید. پس قبل از آن که جواب سوالات فرزندتان را بدهید، اطمینان حاصل کنید که پاسخ سوالات را می‌دانید. اگر از حرف زدن درباره بلوغ احساس راحتی نمی‌کنید، ابتدا با خودتان تمرین کنید که چه می‌خواهید بگویید.

اگر در این بین سوالاتی وجود دارد که شما قادر به پاسخگویی آنها نیستید، از پزشک کودک خود بخواهید که شما را راهنمایی کند.

چگونه می‌توانید از کودک خود در دوران بلوغ حمایت کنید

این موارد را به خاطر بسپارید:

• نیاز کودک خود به حریم خصوصی را ارج بنهید و همواره قبل از وارد شدن به اتاقش در بزنید.
• اگر کودک شما دچار بلوغ زودرس یا دیررس شد، او را درک و حمایت کنید.
• کودکان در دوران بلوغ ممکن است از وضعیتشان شرمسار باشند اما به آنها اطمینان دهید که هر کسی با سرعت منحصر به فرد خود رشد می‌کند.
• تلاش، دستاوردها و رفتارهای مثبت کودک خود را ارج نهید.
• خود را به جای کودک بگذارید و تلاش کنید دنیا را از دریچه نگاه او ببینید: کودک شما در حال دست و پنجه نرم کردن برای تبدیل شدن به فردی مستقل است.
• زمانی که کودک ناگهان خشمگین می‌شود، آرامش خود را حفظ کنید. قبل از آنکه درباره مشکلش با او صحبت کنید، صبر کنید تا کودک آرام شود.
• با همسر خود یا والدین سایر نوجوانان صحبت کنید. به اشتراک گذاشتن نگرانی‌ها و تجربه‌ها باعث تسهیل شرایط می‌شود.
• از ابراز وجود کودک خود حمایت کنید حتی اگر برخی از این خود ابرازی‌ها همچون مدل موها یا یک لباس عجیب به نظر برسد.
• نوجوان ممکن است مدت زمان زیادی را صرف رسیدگی به خود کند، مثلا ساعت‌ها در دستشویی یا حمام باشد. این موضوع را تاب بیاورید اما با او درباره محدودیت‌های منطقی خانواده صحبت کنید.
• با کودک خود درباره تغییرات دائمی که مایلند در بدنشان ایجاد کنند (مانند تتو یا سوراخ کردن بدن) صحبت کنید و جایگزین‌های موقت مثل طرح‌های موقت حنا را به آنها معرفی کنید.
• اگر کودک شما آکنه دارد، درباره اینکه چه احساسی از این بابت دارند با او صحبت کنید. اگر آکنه‌ها باعث آزار او می‌شوند به او پیشنهاد دهید که می‌تواند با یک پزشک متخصص پوست مشورت کند.

تغییرات خلق و خو در بلوغ

بلوغ زمان دشواری برای کودکان است. در این زمان، آنها در حال تطبیق دادن خود با تغییرات بدنی، پذیرش آکنه یا بوی بدنشان هستند و در عین حال احساسات جدید و هیجان انگیزی را نیز تجربه می‌کنند. اما این «غلتک احساسات» که نوجوانان بر آن سوارند ممکن است تاثیرات منفی روانشناسی و احساسی نیز داشته باشد، تاثیراتی مثل:

• نوسانات خلقی بدون دلیل
• اعتماد به نفس پایین
• پرخاشگری
• افسردگی

بروز افسردگی در دوران بلوغ

طبق یافته‌های اعلام شده از سوی آکادمی کودکان آمریکا، تخمین زده می‌شود که دو درصد کودکان زیر ده سال افسردگی را تجربه می‌کنند.

از هر روی، در بازه سنی ده تا چهارده سال، که بازه سنی میانگین شروع بلوغ می‌باشد، به طور کلی میزان افسردگی در کودکان پنج تا هشت درصد افزایش می‌یابد. می‌توان گفت که میزان بروز افسردگی قبل از دوران بلوغ در پسران بالاتر از دختران است، این میزان در زمان بلوغ در دختران دو برابر پسران می‌گردد.

علائم افسردگی در دوران بلوغ

علایمی که ممکن است نشان دهنده‌ی افسردگی باشند عبارتند از:

• افکار آسیب به خود
• امتناع از رفتن به مدرسه
• افت تحصیلی
• رفتارهای پرخطر
• شکایات جسمی مبهم و مداوم
• احساس گناه بیش از حد
• گریه‌های بی‌دلیل
• احساس درک نشدن
• از دست دادن علاقه به علایق قبلی
• چسبیدن به یک والد یا نگرانی از مرگ یک والد
• مشکلات خواب
• تغییرات وزن
• خستگی‌های بدون دلیل
• دشواری در تمرکز

علایم افسردگی را جدی بگیرید. هرگز تحقیرآمیز رفتار نکنید به خصوص اگر فرزند شما افکار آسیب به خود یا خودکشی دارد.

کلام آخر

بلوغ از نظر جسمی، روانی و احساسی چالش برانگیز می‌باشد و پدر مادر بودن کودکی که در دوران بلوغ قرار دارد کار آسانی نیست. سعی کنید رابطه با فرزندتان را همیشه خوب نگه دارید و در صورت بروز مشکلات در دسترس باشید. همچنین قوانین خانواده و انتظارات‌تان را روشن و واضح توضیح دهید.

ترجمه و گردآوری: حمیده بهبودزاده