آموزش دستشویی رفتن به کودکان به همراه ویدیو
آموزش دستشویی رفتن به کودکان از جمله مشکلاتی است که والدین با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
در این مقاله به روش هایی برای آموزش دستشویی رفتن به کودکان می پردازیم اما لازم به ذکر است که این مساله نیاز به صبر و حوصله زیادی دارد.
همین که کودک برای توالت رفتن یا استفاده از لگن آموزش می‌بیند و یاد می‌گیرد از توالت استفاده کند، قدم بسیار بزرگی برداشته است.
فهرست محتوا:
اکثر کودکان در سنین ۲ تا ۳ سالگی برای یاد گرفتن این کار آمادگی پیدا می‌کنند. شما هم در نقش والد وظیفه دارید در این مسیر صبوری کنید و با بردباری، نشانه‌هایی را که در فرزندتان می‌بینید دنبال کنید.
- آیا کودک شما به درک درستی از کار‌ها و فعالیت‌هایش رسیده است؟
- آیا می‌تواند خودش لباس‌هایش را عوض کند؟
- آیا تمایل نشان می‌دهد که به دستشویی برود و از توالت استفاده کند؟
کودک‌تان را برای استفاده از توالت تشویق کنید، ولی هرگز او را مجبور به انجام دادن این کار نکنید.
شاید ۳ تا ۶ ماه طول بکشد که کودک‌تان یاد بگیرد در طول روز از دستشویی استفاده کند. اما برای اینکه در طول شب پوشکش خشک بماند یا جایش را خیس نکند، به زمانی بیش از این نیاز دارد. پس لطفاً صبور باشید؛ چون با گذشت زمان این مشکلات کمتر و کمتر می‌شوند؛
مثلاً، شاید متوجه شده باشید که به‌تازگی پوشک کمتری عوض می‌کنید و معمولاً پوشک کودک‌تان هنگام خواب روزانه‌اش خشک می‌ماند. این علامت‌ها در کنار سایر نشانه‌ها، که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، نشان می‌دهند که باید دست به کار شوید و چگونگی دستشویی رفتن را به کودک‌تان آموزش دهید.
کلید طلایی موفقیت در آموزش دستشویی رفتن «صبر و بردباری» است. باید آگاه باشید که کودکان با سرعت متناسبِ خودشان به این موفقیت مهم دست پیدا می‌کنند.
استراتژی‌ها و راهکار‌های گوناگونی برای کودکانی با تیپ‌های شخصیتی متفاوت وجود دارد. با وجود این، ما در ادامه توصیه‌هایی داریم که برای همه‌ی والدین و کودکان مثمر‌ثمر خواهند بود.
در نتیجه، زمانی‌که کودک شما به اندازه‌ی کافی آمادگی داشت، می‌توانید در مسیر آموزش از این راهکارها استفاده کنید تا راه رسیدن به موفقیت برایش هموار شود.
زمان مناسب برای آموزش دستشویی رفتن به کودک
- پوشک کودک شما بعد از گذشت ۲ ساعت یا بعد از خواب‌های روزانه‌اش خشک می‌ماند و شما تعداد پوشک کمتری عوض می‌کنید.
- زمان دفع ادرار یا مدفوع او منظم میشود و او می‌تواند عمکرد مثانه‌اش را کنترل کند.
- زمانی‌که می‌خواهد ادرار یا مدفوع کند حالت صورتش تغییر می‌کند.
- اگر پوشکش خیس شود یا آن را کثیف کند، متوجه میشود و غُرغُر می‌کند یا از شما می‌خواهد آن را عوض کنید.
- شاید علاقه نشان دهد و دوست داشته باشد خودش به دستشویی برود. در این صورت به او کمک کنید لباس‌هایش را دربیاورد و اجازه دهید کار‌هایی را که می‌گویید به ترتیب انجام دهد.
- کودک برای دفع ادار یا مدفوعش به اتاقی دیگر، پشت میز یا مبل می رود.
- می خواهد مستقل باشد و کار‌هایش را خودش انجام دهد.
- شاید کودک از شما بخواهد که از دستشویی بزرگ‌تر‌ها استفاده کند یا بخواهد لباس زیر کودکان بزرگ‌تر از خودش را بپوشد.
- شاید درباره‌ی دفع ادار یا دفع گاز‌های معده‌اش با شما صحبت کند.
همه‌ی این‌ها نشانه‌ی آن است که کودک شما از لحاظ فیزیکی و ذهنی آماده است که از توالت استفاده کند.
توصیه‌ها و راهکارهایی برای آموزش دستشویی رفتن
برای دستشویی رفتن کودک عجله نکنید!
کودکان را هُل نکنید. چند ماه برای این کار زمان بگذارید و وقتی‌که تغییر بزرگی در زندگی کودک‌تان در حال رخ‌دادن است، این کار را شروع نکنید.
تغییراتی همچون جابهجایی، تولد فرزند جدید، طلاق، مسافرت خانوادگی و… استرس‌زا هستند. بنابراین باید منتظر باشید شرایط زندگی شما به حالت قبلی و نرمال خود بازگردد.
آموزش دستشویی رفتن را آرام آرام شروع کنید!
در ابتدای کار می‌توانید هر روز در ساعتی مشخص، کودک را روی توالت مخصوصش بنشایند.
چندین‌بار در طول روز (مثلاً قبل از خواب‌های روزانه، صبح‌ها بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب یا بعد از هر وعده‌ی غذایی) و یک بار پیش از خوابیدن کودک این کار را تکرار کنید.
کودک را زمانی به دستشویی ببرید که احساس می‌کنید او به دستشویی رفتن نیاز دارد. اجازه دهید چند دقیقه روی توالت بنشیند و هروقت خودش می‌خواهد بلند شود.
اگر کودک نمی‌خواست روی توالت بنشیند، هرگز او را مجبور نکنید. از او انتظار نداشته باشید که بلافاصله به استفاده از توالت عادت کند. در عوض، هربار که از توالت استفاده کرد او را تشویق و تحسین کنید و به او جایزه دهید.
همواره در طول آموزش باید صبور و خوش‌رو باشید. بپذیرید که همواره در طول آموزش مشکلاتی وجود دارد و اتفاقاتی خارج از برنامه رُخ خواهد داد.
شب‌ها برای دستشویی رفتن سختگیر نباشید
شاید همچنان شب‌ها کودک‌تان به پوشک نیاز داشته باشد، حتی همان زمان‌هایی که در طول روز از توالت استفاده می‌کند.
برخی کودکان در طول شب، حتی تا ۷سالگی هم جای خود را خیس می‌کنند. در چنین مواقعی، نباید طوری رفتار کنید که باعث خجالت‌زدگی آن‌ها شوید.
برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی در طول شب، ۲ ساعت قبل از زمان خواب، مقدار مصرف مایعات کودک را کنترل و محدود کنید؛ همچنین مطمئن شوید که حتما قبل از خوابیدن به دستشویی رفته باشد.
البته اگر خیلی نگران دستشویی رفتن فرزند دلبندتان هستید با یک دکتر متخصص نیز مشورت کنید.
لباسی راحت تن کودک کنید
شلوار گشاد به کودک بپوشانید و از شورت‌های آموزشی مخصوص استفاده کنید.
لباس کودک باید راحت باشد تا در هنگام توالت کردن خودش به‌راحتی بتواند آن را بالا و پایین بکشد.
شلوار گشاد به کودک بپوشانید و از شورت‌های آموزشی مخصوص استفاده کنید.
لباس کودک باید راحت باشد تا هنگام دستشویی رفتن خودش به‌راحتی بتواند آن را بالا و پایین بکشد.
از صندلی توالت مخصوص آموزش توالت کودکان استفاده کنید
کودکان در صندلی‌های توالت مخصوص آموزش تعادل‌شان را راحت‌تر حفظ می‌کنند؛ علاوه‌بر این، توالت کودک را در جایی قرار دهید که به‌راحتی بتواند از آن استفاده کند.
از همان ابتدا به کودکان یاد دهید که از دستمال توالت استفاده کنند و پس از استفاده، آن را در سطل مخصوص خود قرار دهند.
- در صورت استفاده از توالت بزرگسالان، استفاده از فلاشر را به کودک آموزش دهید.
- از کودک بخواهید موقع بیرون آمدن از دستشویی دست‌هایش را بشوید و با حوله خشک کند.
- به کودک خود، مخصوصاً اگر دختر است، آموزش دهید که همیشه خودش را از قسمت جلو به عقب خشک کند تا از عفونت جلوگیری شود.
- برای قسمت‌های گوناگون بدن کودک و عملکرد آن‌ها واژه‌های مناسب انتخاب کرده، از کلمات درست و صحیحی مانند ادرار، مدفوع و… استفاده کنید. در این صورت، کودک شما خجالت‌زده یا سردرگم نمی‌شود.
- از به‌کار‌بردن واژه‌های منفی مانند «کثیف» یا «بدبو» خود‌داری کنید.
- کودکان تقلید کردن را دوست دارند. آن‌ها از راه دیدن و تماشا کردن همه چیز را یاد می‌گیرند؛ بنابراین به کودک‌تان نشان دهید که چگونه باید از توالت استفاده کند. می‌توانید تظاهر کنید به اسباب‌بازی مورد علاقه‌ی او کمک می‌کنید تا از توالت استفاده کند. بدین ترتیب به کودک‌تان اجازه می‌دهید تا نحوه‌ی استفاده از توالت را یاد بگیرد.
- همیشه همراه کودک‌تان به دستشویی بروید.
- درباره‌ی نکات مثبت استفاده از توالت و سرویس بهداشتی با کودک صحبت کنید.
- آموزش دادن را زمانی شروع کنید که چند روز اول به‌طور کامل در خانه باشید.
- گاه پرستار بچه، پدربزرگ و مادربزرگ او یا مربی مهدکودک در نگهداری فرزندتان به شما کمک می‌کنند. در این مواقع، باید حواس‌تان باشد که این افراد نیز دقیقاً برنامه‌های خودتان را به‌طور منظم پیاده کنند. به آن‌ها توضیح دهید که از چه روش‌ها یا واژه‌هایی در آموزش خود استفاده می‌کنید و بخواهید دقیقاً همان روش‌ها را اجرا کنند تا فرزندتان سردرگم نشود.
- در پروسه‌ی آموزش به خاطر داشته باشید که در صورت بروز هرگونه مشکلی، بیش‌ازحد واکنش نشان ندهید و کودک خود را تنبیه نکنید. به‌جای تنبیه به او بگویید: «این فقط یک اتفاق بود.» به او اطمینان‌خاطر بدهید که در کارش عالی است و به‌زودی می‌تواند مانند کودکان بزرگ‌تر از خودش، از توالت استفاده کند.
- تنش و استرس زیاد باعث رنجش شما و فرزندتان میشود؛ شاید کودک شما زده شود و از رفتن به دستشویی ممانعت کند.
وسیله‌های مورد نیاز برای آموزش دستشویی رفتن
- انواع توالت‌های مخصوص کودکان که به شکل صندلی یا توالت‌فرنگی‌هایی در سایز کوچک در بازار موجودند.
- لباس‌زیر مخصوص آموزش
بسته به خواسته‌ی کودک‌تان از توالت‌های معمولی هم می‌توانید استفاده کنید. هرچند حمل کاسه‌توالت مخصوص کودکان آسان‌تر است؛ کودکان هنگام استفاده از آن‌ها احساس امنیت بیشتری می‌کنند و برعکس توالت‌های معمولی، از این توالت‌ها نمی‌ترسند.
مشکلات پیش رو هنگام آموزش دستشویی رفتن به کودکان
بهتر است زمانی پروسه‌ی آموزش دستشویی رفتن به کودک را شروع کنید که بتوانید چند روزی در منزل بمانید.
اما احتمال دارد در برخی مراحل آموزش مجبور شوید از منزل بیرون بروید. در مجموع، هرکجا که قرار شد بروید، ابتدا نزدیک‌ترین توالت به آن مکان را پیدا کنید؛ همچنین زمانی‌که بیرون هستید همراه داشتن چند دست لباس رو و زیر تمیز لازم است؛ علاوه‌بر این، کیف، یک کسیه‌ی ضد‌آب یا پلاستیکی برای حمل لباس‌های خیس و کثیف احتمالی به همراه داشته باشید.
اگر کودک‌تان بدون حضور شما به خانه‌ی اقوام، دوستان یا مراکز مراقبت از کودک رفت به آن‌ها اطلاع دهید که وی در حال آموزش دیدن است؛ چون کودک برای دستشویی رفتن به کمک شخص دیگری نیاز خواهد داشت.
به یاد داشته باشید مشکلاتی که حین آموزش دستشویی رفتن به کودکان پیش می‌آید، بخشی از آموزش استفاده از توالت هستند.
شاید کودک‌تان به دلیل همین موانع و مشکلات دلسرد و ناامید شود. اگر چنین اتفاقی افتاد، به او اطمینان‌خاطر دهید که اشکالی ندارد و اصلاً نباید نگران این موضوع شود. شما می‌توانید در کمتر شدن این مشکلات به او کمک کنید.
برای مثال، اگر گفت: «همین الان دستشویی دارم!» به احتمال زیاد راست می‌گوید؛ بنابراین فوراً همراه او به دستشویی بروید. اگر کودک برای مدت طولانی دستشویی نرفته است، به او یاد‌آوری کنید که شاید به دستشویی نیاز داشته باشد.
گاه کودک در اثر بازی کردن و سرگرم شدن، فراموش می‌کند که باید از دستشویی استفاده کند؛ همچنین پیش از بیرون رفتن از خانه، از او بخواهید اگر نیاز دارد، به دستشویی برود. پیش از خوابیدن نیز حتماً از او بخواهید که به دستشویی برود.
شاید آموزش دستشویی رفتن کودک شما برای مدتی خوب پیش برود، ولی دوباره پس‌روی کند و مشکلاتی پیش بیاید.
گاه این روند به دلیل دوره‌ی پراسترسی است که کودک تجربه می‌کند؛ عواملی مانند تولد خواهر و برادر جدید، جابهجایی خانه و… از آن جمله‌اند. اگر چنین اتفاقی افتاد، اشکالی ندارد. می‌توانید دوباره او را پوشک کنید و تا زمانی‌که برای ازسرگیری آموزش آمادگی پیدا کند، این شیوه را ادامه دهید.
اگر کودک شما از همان ابتدا از دستشویی رفتن ممانعت کرد، وقفه‌ای یک الی سه ماهه در آموزش ایجاد کنید. شاید او هنوز به اندازه‌ی کافی آمادگی ندارد.
در صورتی که کودک تا ۴سالگی از توالت استفاده نکرد، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید و از او کمک بگیرد.
نقش کتاب در آموزش دستشویی رفتن کودکان
هرگاه کودک آمادگی آموزش دیدن داشت، برای آموزشش، از قصه‌‌ها و داستان‌ها استفاده کنید.
کتاب‌‌‌قصه‌ها‌ی فراوانی وجود دارد که بر محور همین موضوع نوشته شده‌اند و مواردی از این دست را آموزش می‌دهند: چگونه کودک باید از توالت استفاده کند؟ کودک چه انتظاراتی باید داشته باشد؟ چه مشکلاتی ممکن است پیش بیاید؟ و…
این کتاب‌ها با تصویر‌سازی‌های خوب و مناسب، نکات گوناگونی را به کودک آموزش می‌دهند؛ برای مثال، کتاب کودکی را نشان می‌دهد که قبلاً پوشک تنش می‌کرده، اما یک روز دستشویی مخصوص کودکان هدیه می‌گیرد؛ او در ابتدا با مشکلات و اتفاقات سختی رو‌به‌رو میشود یا هربار مجبور است چند دقیقه‌ای روی این صندلی بنشیند و صبر کند؛ اما در نهایت، یک روز استفاده کردن از آن را یاد می‌گیرد.
این کتاب‌ها با بیانی طنز‌آمیز و شعر‌گونه و با تصویر‌سازی‌های خوب نشان می‌دهند که شخصیت قصه تصمیم می‌گیرد دیگر از پوشک استفاده نکند و به‌جای آن از دستشویی استفاده کند.
در این کتاب‌ها، از جملات مثبت و جالبی مانند «پوشیدن لباس زیر خیلی با‌حال‌تره!» استفاده می‌کنند و به این ترتیب، کمک می‌کنند کودک شما با آغوشی باز چنین تغییر بزرگی را قبول کند و بپذیرد.
آموزش دستشویی رفتن به روش مونته سوری
ماریا مونته‌سوری پزشک، فیلسوف، آموزگار و انسان دوستی اهل ایتالیا بود، که در اواخ قرن ۱۹ چشم به جهان گشود و در میانه قرن ۲۰ ، در درسال ۱۹۵۲ چشم از جهان فروبست. روش مونته سوری در آموزش بر پایه بازی مشارکتی و خودگرانی عملی می باشد. این روش کودک محو بوده و کودکان را به استقلال و یادگیری با سرعت خاص خود ترغیب می کند.
سخن پایانی
آموزش دستشویی رفتن به کودکان معمولاً کار سختی است و در این زمینه، والدین با مشکلات فراوانی رو‌به‌رو هستند. بنابراین این پروسه‌ی سخت را دست‌کم نگیرید.
در کل، باید منتظر علائم و نشانه‌های آمادگی کودک خود باشید. مراحل و اسباب را مهیا کنید و وارد عمل شوید.
شاید در ابتدای کار انجام دادن چنین آموزشی برای شما پروسه‌ای طولانی و تمام‌نشدنی به نظر برسد، ولی دیر یا زود کودک‌تان یاد می‌گیرد که از دستشویی استفاده کند و دیگر نیازی به پوشک نخواهد داشت.
گردآوری و ترجمه: بیتا مرادی