کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان – کلیدهای تربیت کودکان

صحبت کردن درباره جنسیت برای بیش­تر والدین کاری دشوار است. نقش انکارناپذیر پدر و مادرها در شکل دادن به هویت جنسی فرزندان ایجاب می­‌کند روش­‌های درستی را برای آموزش جنسی به کودکان­‌شان به کار گیرند.

جنسیت چیزی بیش از جنس یا هویت جنسی است و در رشد هر فرد نقشی حیاتی ایفا می­‌کند. درک جنسیت نه تنها شامل درک چگونگی کارکرد بدن انسان، به ویژه چگونگی تولید مثل، است بلکه شامل درک مفاهیم مربوط به روابط انسانی و مهارت­‌های زندگی فردی نیز می‌­شود.

کتاب «کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان» به این نیاز خانواده­‌ها پاسخ می‌­دهد و به استناد این اصل مهم که کودکان می­‌بایست نخستین آموزش جنسی را، از خانواده ببینند (به جای همسالان، تلویزیون و…)، به شیوه‌های انجام آن می‌­پردازد. کتاب، در هفت بخش دسته­‌بندی موضوعی شده است و نویسنده ضمن پرداختن به روند رشد جنسی فرزندان، به اهمیت توانایی برقراری ارتباط و پذیرش نقش جنسی کودکان نیز اشاره می­‌کند. به نظر نویسنده گذر فرزند از کودکی به بزرگسالی و رشد او را باید گرامی داشت و همواره تایید کرد.

از ویژگی‌­های اصلی کتاب «کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان» ، کاربردی بودن آن است و والدین می­‌توانند از آن به عنوان یک راهنمای عمل استفاده کنند. در هر بخش و متناسب با موضوع مورد بحث، با طرح پرسش­‌های متداول کودکان در آن مورد خاص، چند نمونه پاسخ برای آن نیز ارائه می­‌شود.

نویسنده در طول کتاب بر طولانی بودن روند آموزشی مفاهیم جنسیتی و اهمیت تکرار و تداوم آن تاکید می­‌کند. توصیه به برگزاری آیین گذر ـ هم‌زمان با شروع مرحله­‌ی بلوغ ـ ،  پرداختن به مشکلات خانواده­‌های امروزی و معرفی  شکل­‌های جدید خانواده (با تبدیل خانواده­‌ی گسترده به انواع جدید) از دیگر موضوعات مورد اشاره در کتاب است.

مهم­ترین آموزه‌های کتاب کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان را می­‌توان در سرفصل­‌های زیر خلاصه کرد:

• استفاده از واژه­­‌های زیست­‌شناختی به جای واژ­گان عادی.
• آموزش نام صحیح اعضای تناسلی به کودکان. مشابه کاری که در مورد سایر اعضای بدن می­‌کنیم.
• به فرزندان‌مان کمک کنیم که بدن خود را همان­‌گونه که هست بپذیرند و اسیر الگوهای رایج جامعه درباره­‌ی تصویر بدنی ـ که اندامی ایده‌­آل و غیرواقعی را ترویج می­‌کنند ـ نشوند.
• بلوغ فرایندی طبیعی و هنجار است. از آغاز بلوغ فرزندان‌مان استقبال کنیم. چرا که از این مرحله به بعد به شکل گسترده­‌تری می‌­توانیم با آن‌ها ارتباط برقرار کنیم و لذت ببریم.
• ابراز شادمانی و خوشحالی از سالم بودن فرزندمان و طبیعی بودن فرایند بلوغ او.
• کمک به کودکان برای دستیابی به درکی درست از جنسیت به­‌عنوان بخشی طبیعی از زندگی.
• آموزش درک مفاهیم مربوط به خانواده، یعنی پدر و مادر شدن ، طلاق و ازدواج مجدد و …
• آموزش درکی پایه‌­ای از عفونت­‌هایی که از طریق جنسی منتقل می‌­شود مانند: ایدز و …
• ایجاد توانایی برقراری ارتباط، پیدا کردن دوست و حفظ دوستی‌­هایشان.
• ایجاد موقعیت برابر برای ایفای نقش کودکان در خانه.
• از بین بردن تصویرهای قالبی زنانه و مردانه.
• حذف پیام‌­های تبعیض‌­آمیز جنسیتی.
• …

گزیده­­‌هایی از کتاب کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان :

• احساس تعلق، نیازی همگانی است که به فرد معنا و احساس پیوستگی می­‌دهد.
• فرزندان را با اعضای فامیل خود آشنا کنید. بچه­‌هایی که به گذشته­‌ی خود به خوبی آگاه‌اند، بیش­تر احساس امنیت می­‌کنند.
• مهارت­‌هایی که کودکان برای برقراری و حفظ دوستی می­‌آموزند، مشابه مهارت­‌هایی است که در آینده برای تقویت و رشد رابطه­‌ی تعهدآمیز زناشویی به آن نیاز .دارند
• باید به طور مکرر به کودکان یادآوری کرد که روابط جنسی فقط بخشی از جنسیت انسان را تشکیل می­‌دهد.
• بگذارید بچه‌­هایتان بدانند که شما آن­ها را بدون قید و شرط دوست دارید.
• به صورت انفرادی برای فرزند خود وقت بگذارید و به کار مورد علاقه­‌ی او بپردازید. این کار می‌­تواند به آیینی تبدیل شود که شما را به هم پیوند می­‌دهد و بعدها جزء خاطرات مهم فرزند شما به شمار خواهد آمد.
• اگر انسان خود را نسبت به مسائل اطرافش پاسخ­گو بشمارد، احساس قدرت درونی و خودمختاری می‌­کند.
• والدین باید در مقابل نیاز فرزندان‌شان برای داشتن فضای خصوصی، پاسخ مناسب از خود نشان بدهند.
• بچه‌­هایی که برای جسم خود ارزش و احترام قائلند، کم­تر در خطر سوءاستفاده قرار می‌گیرند.
• شما چه به طور جدی در باره جنسیت با فرزندتان صحبت کرده باشید یا نه، باید بدانید که روند غیررسمی آموزش جنسی آنها از همان لحظه تولد آغاز شده است .
• حفظ حریم خصوصی بدن، محافظت از اندام‌­های جنسی و جلوگیری از مورد سوء­استفاده قرار گرفتن کودکان اهمیت به سزایی دارد. از این رو تربیت جنسی کودکان باید در اولویت والدین قرار بگیرد.
• نزد فرزندتان اعتراف کنید که سخن گفتن درباره جنسیت گاهی با شرم و حیا همراه است چون موضوع خیلی حساس و خصوصی است و همین می‌­تواند زمینه­‌ی مشترکی باشد تا گفت‌­وگویتان را آغاز کنید. به یاد داشته باشید که لازم نیست همه­‌ی اطلاعات را یک‌­جا در اختیار او بگذارید. فراگیری آموزش جنسی نیز مانند دروس ریاضی و علوم باید به تدریج و در طی زمان صورت گیرد. از مفاهیم پایه‌­ای شروع کنید و همگام با رشد کودک‌تان که قدرت درک او نیز برای دریافت جزئیات بیشتر می‌شود، بر میزان مفاهیم پایه بیفزائید.
• جنسیت هم بر جنبه­‌های جسمی تاثیر دارد و هم بر جنبه­‌های عاطفی هم­چون روابط، مهارت­‌های زندگی و مهارت­های تصمیم­‌گیری.

انتشارات صابرین از مجموعه‌ی «کلید‌های تربیت کودکان و نوجوانان» جلدهای زیر را نیز چاپ کرده است:

• تربیت بدون فریاد
• کلیدهای آرام کردن کودک ناآرام
• کلیدهای تربیتی برای والدین تک فرزند
• کلیدهای گفتن و شنیدن با کودکان و نوجوانان
• کلیدهای برخورد با ترس در نوجوانان
• کلیدهای تربیت و رفتار با پسرها
• کلیدهای شناخت و رفتار با دخترها
• کلیدهای پرورش خلاقیت هنری در کودکان و نوجوانان
• کلیدهای پرورش فرزند شاد (۱۰۱ روش برای تربیت فرزند شاد)
• کلیدهای رفتار با کودک یک ساله
• کلیدهای رفتار با کودک دو ساله
• کلیدهای رفتار با کودک سه ساله
• کلیدهای رفتار با کودک چهار ساله
• کلیدهای رفتار با کودک پنج ساله
• کلیدهای تربیت کودک مبتلا به سندرم دان
• کلیدهای تربیت فرزند در خانواده های تک سرپرست
• کلیدهای پرورش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان
• کلیدهای برخورد با مشکلات خواب کودکان
• آموزش دستشویی رفتن به کودکان
• راهنمای کامل تربیت کودک
• کلیدهای رویارویی با پدیده خشونت در کودکان و نوجوانان
• کلیدهای برخورد با لکنت زبان در کودکان
• نقش بازی در رشد کودک
• کلیدهای مقابله با اضطراب در کودکان و نوجوانان
• کلیدهای پرورش فرزندان امیدوار و موفق
• آمادگی برای زایمان و مراقبت از نوزاد
• پاسخ به والدین
• فرزند دوم پیامدها و راه حل ها
• چگونه به کودک خود «نه» بگوییم
• کودک مبتلا به اوتیسم
• نقش پدر در مراقبت و تربیت کودک