گربه دارم چه زرنگ! – مجموعه متل های ایرانی

«گربه دارم چه زرنگ» از مجموعه متل­‌هایی است که محمدهادی محمدی بازآفرینی کرده است تا آن‌چه که برای کودک امروز در این متل­‌ها مناسب و بهینه نیست، بتواند به‌روز و بهینه شود. مبنای کار نویسنده، جست‌وجو در فرهنگ شفاهی و مجموعه­‌های گردآوری شده است و در این راه بهترین متل‌­های ایرانی را از جنبه وزن و آهنگ پیدا می‌­کند. به طور طبیعی متل­‌های ایرانی از دو نقص ساختاری و محتوایی رنج می‌­برند. نخست این‌که نویسنده نقص ساختاری، که بیش­تر شکسته بودن و بی فرجام بودن آن­ها است، پیدا می­‌کند و سپس محتوای نامناسب در آن­ها مانند کشتن و خون ریختن یا کنش­‌های خشن دیگر را می‌­زداید و به جای آن کنش­‌های دوست‌داشتنی و مناسب سن و سال کودکان خردسال را جایگزین می­‌کند.

در همین حوزه، یکی از ترانه-متل­‌های کودکانه فارسی که برای بیش از دو سده بر زبان کودکان فارسی‌زبان جاری بوده است، «گربه دارم چه بُراق» است. بر پایه‌ی پژوهش‌­ها و اسناد تاریخی، محمودخان ملک‌الشعرای صبا که در دوره قاجار و فتحعلی شاه می­‌زیست، این ترانه متل را سروده است. اما کمی کنکاش بیش­تر در درون‌مایه‌ی این ترانه-متل و همین‌طور ترانه-متل‌­های دیگری که سروده است، نشان می­‌دهد او که نخستین سراینده‌ شعر برای کودکان در دوره قاجار است، از ترانه-متل­‌هایی که در میان کودکان آن دوره رواج داشته، برگرفته و ترانه-متل­‌های ویژه‌ی خود را ساخته است. این ترانه-متل هم مانند بیش‌تر ترانه-متل­‌های فارسی اگرچه وزن و ریتم بسیار دل‌­انگیزی دارد، اما دیگر مناسب کودک امروزی نیستند.

«گربه دارم چه زرنگ» بازآفرینی‌ای از همین ترانه-متل است با توجه به نیازهای کودک امروز. نخستین کاری که در بازآفرینی این ترانه-متل شده است، کامل کردن ساخت روایتی آن است. این ترانه-متل جدای از این که از پاره‌های در پیوند با هم ساخته شده است، آغاز و پایان روشنی نیز دارد که همه‌ی اجزای روایت در آن آورده شده است. این ویژگی به زبان‌آموزی کودکان  کمک می­‌کند و آهنگ و ریتم آن در دل و جان‌شان لذت و زیبایی می‌ریزد.

مجموعه «متل های ایرانی» توسط انتشارات موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان منتشر شده است:

• دویدم و دویدم
• رفتم به باغی
• جم جمک برگ خزون
• خورشید خانوم آفتاب کن!
• گربه دارم چه زرنگ!
• هاجستم واجستم
• لی لی لی لی حوضک