ارتباط با طبیعت و تاثیر آن بر رشد کودکان
پرنیان طوسی
فهرست محتوا
- چگونه طبیعت کودکان را شاداب و خلاق میکند؟
- آیا دوری از طبیعت برای کودکان خطرناک است؟
- مزایای طبیعت برای کودکان
- مزایای فکری
- مزایای عاطفی
- مزایای اجتماعی
- مزایای جسمی
- مزایای محیط زیستی
- آموزش طبیعتمحور برای کودکان ۰ تا ۸ سال
- آموزش طبیعتمحور برای گروه ۳ تا ۵ سال
- پیش‌دبستانی طبیعتمحور
- پیش‌دبستانی جنگلی
- تماس غیر مستقیم با طبیعت
ما چگونه می‌توانیم کودک را به طبیعت علاقه‌مند کنیم؟
نقش کودکان در حفاظت از محیط زیست
الف) ارتباط مستقیم با طبیعت
چگونه طبیعت کودکان را شاداب و خلاق میکند؟
بر کسی پوشیده نیست که امروزه کودکان زمان بیشتری را در فضاهای بسته سپری می‌کنند و به همین دلیل، به‌طور مداوم با اینترنت، بازی و اپلیکیشن‌های دیجیتالی در ارتباط‌اند. حال آنکه در تحقیقات اخیر ثابت شده است طبیعت موجب سلامت مغز و بدن انسان می‌شود.
به‌طور کلی، بسیاری از ما درباره‌ی آثار مثبت طبیعت‌گردی اطلاع داریم، اما درباره‌ی عملکرد مغز و ارتباط آن با طبیعت کمتر می‌دانیم. در ۱۰۰ سال گذشته، هنری دیدید ثورو[۱]، فیلسوف و طبیعت‌گرا و جان مویر[۲]، پدر کوهستان و از پیشگامان حفاظت محیط زیست در آمریکا و سایر نویسندگان، همه از تجربیات ارزشمندشان درباره‌ی طبیعت بسیار سخن گفته‌اند. اکنون نیز پژوهشگران به دنبال ثبت شواهدی هستند که نشان می‌دهد حضور در طبیعت تأثیری عمیق بر مغز و رفتار انسان دارد.
[۱] . Henry David Thoreau
[۲]. John Muir
آیا دوری از طبیعت برای کودکان خطرناک است؟
در واقع، همه‌ی ما بخشی از خاطرات شیرین‌مان را با خاطره‌ای از گردش و بازی در طبیعت گره زده‌ایم. اما شاید بهتر باشد برای مرور، از یک خاطره‌‌ی شخصی شروع کنم:
در دوران کودکی‌ام، زندگی مرا یک سگ هدایت می‌‌کرد! البته او یک سگ خانگی معمولی نبود، بلکه بیشتر یک سگ شکاری نیمه‌وحشی آفریقایی محسوب می‌شد. اسم این سگ «بای سان جی» بود و در آن سال‌ها، وظیفه‌ی من بود که هر روز حداقل سه ساعت او را به گردش ببرم. من به‌خوبی می‌دانستم که اگر بای سان جی کمتر از سه ساعت گردش کند، تمام شب را زوزه خواهد کشید و حتی فرش خانه را پاره خواهد کرد! ما ساعات بی‌شماری را با هم در جنگل سرسبز بلوط، در تپه‌های «ناپا» سپری می‌کردیم؛ حتی زمان‌هایی که باران‌های شدید شروع می‌شد، زیر انبوه بلوط‌های سخاوتمند پناه می‌گرفتیم و در روزهای آفتابیِ بهار، با سرخوشی در میان گل‌های وحشی راه می‌رفتیم. به دلیل این مسئولیت روزانه بود که من کودکی و رشد کردن در بستری آزاد را تجربه کردم. گرچه تجربه‌ی من تجربه‌ای متداول نبود، اما روشی بود که در طول تاریخ بشریت، اصلی مهم در زندگی انسان به شمار می‌رفت؛ همان‌گونه که از دیرباز مردم زندگی‌شان را به شکار کردن، اجتماع و حضور در طبیعت وحش سپری کرده بودند، من هم بخش مهمی از کودکی‌ام را در طبیعت گذراندم.
اما در دهه‌های اخیر، فضایی که کودکان رشد خود را در آن تجربه می‌کنند، از نوع «در بستر طبیعت» به نوع «شهری» تغییر کرده است؛ یعنی، کودکان از فضای باز به فضای بسته رسیده‌اند و به‌جای بازی در فضای آزاد و دنبال کردن مارمولک‌ها، هر روز زمان‌شان را در فضاهای بسته می‌گذرانند و هیجان و شادی آن‌ها با تکنولوژی و بازی‌های دیجیتالی تأمین می‌شود!
بر اساس پژوهشی جدید در عصر کنونی، کودکان به‌طور متوسط ۷ ساعت و ۳۸ دقیقه در روز یا ۵۳ ساعت از هفته‌ی خود را صرف استفاده از رسانه و ابزارهایی همچون موبایل، بازی‌های ویدئویی، تلویزیون و کامپیوتر می‌کنند. بر اساس تحقیقات اخیر، این «جدایی از طبیعت» با درصد موفقیت تحصیلی در مدرسه، اعتماد‌به‌نفس کودک و بسیاری از مشکلات اجتماعی، عاطفی، عقلانی و جسمی کودک رابطه دارد. ریچارد لوو[۱] نویسنده‌ی بنام کتاب «آخرین کودک در جنگل» از این مشکلات به‌عنوان «اختلال فقر طبیعت» یاد میکند.
وقتی به برنامه‌های درسی گوناگون کودکان‌مان نگاه می‌کنیم یا ساعاتی که با لوازم الکترونیکی سر‌و‌کار دارند، درمی‌یابیم که آن‌ها به‌راستی طبیعت را کمتر تجربه می‌کنند!
این شرایط به‌قدری مهم و تأثیرگزار است که ما در مقام مربی یا والدینِ کودک باید درباره‌ی آن بیشتر بدانیم تا کمک کنیم کودکان‌مان به‌سمت رشد جسمی و عاطفی هدایت شوند. در این مقاله، تأثیر ارتباط با طبیعت یا عدم ارتباط با آن را بر رشد شناختی کودک تحلیل خواهیم کرد. بدین ترتیب می‌توان مفاهیم این یافته‌ها را در اختیار والدین و آموزگاران گذاشت.
[۱]. Richard Loo
مزایای طبیعت برای کودکان
ابتدا خوب است بدانید بازی در طبیعت چگونه از لحاظ عقلی، اجتماعی، احساسی و جسمی به کودک شما سود می‌رساند؛ همچنین فعالیت‌هایی را پیدا کنید که به رشد او کمک می‌کنند.
در دوران کودکی، هرگاه از صخره‌ها بالا می‌رفتیم یا دنبال پروانه‌ها می‌گشتیم، نمی‌دانستیم که این کارها ذهن، جسم و شخصیت ما را برای آینده می‌سازند. اما امروزه، بر اساس تحقیقات بی‌شمار، مشخص شده است که تماس با طبیعت تأثیرات بلند‌مدت متعددی بر بهبود زندگی شخص دارد.
مزایای فکری
جهان طبیعی همچون آزمایشگاهی بی‌انتهاست و کودکان دانشمندان ذاتی و خودانگیخته‌ی این آزمایشگاه‌اند. آن‌ها عاشق تجربه کردن هستند: ببینند، بو کنند، بشنوند و بافت‌ها را لمس کنند. طبیعت نیز تجارب بی‌شماری را برای اکتشاف، خلاقیت، حل مسئله و آموزش [۱]STEM(آموزش علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضی) برای آن‌ها فراهم میکند. برای مثال، کودک پیش از اینکه از صخره‌ای بپرد، در حال محاسبه کردن فاصله‌ها در ذهن خود است. یا زمانی‌که با شاخه‌ها و کمی گِل خانه‌سازی میکند، اولین تجربه‌‌اش از مهندسی را در ذهن خود ثبت می‌‌نماید.
[۱]. Science Technology Engineering Math
مزایای عاطفی
بیرون رفتن از خانه یا هر فضای بسته‌ای احساس خوبی به همراه دارد. کودکان آزاد می‌شوند تا حرکت کنند، بچرخند و آزادانه، سروصدا کنند؛ همه‌ی این‌ها فرم‌هایی از «بیان خود» است که اغلب در فضای منزل یا مدرسه محدود می‌شود. در فضای باز کودک می‌تواند بپرد، لی‌لی کند، بدود، بالا برود و فریاد بزند که همه‌ی این‌ها موجب آرامش و کاهش تنش و بی‌قراری او می‌شوند. به‌علاوه، بر اساس نتایج تحقیقات فراوان در این زمینه، بازی و فعالیت در طبیعت از علائم ADHD یا اختلال توجه و تمرکز می‌کاهد و هیجانات منفی کودک را به‌خوبی کنترل میکند.
مزایای اجتماعی
گاهی پیش می‌آید که کودکان در حین بازی، دوستان و هم‌بازی‌های جدید پیدا می‌کنند. البته آن‌ها می‌توانند به تنهایی بازی کنند، اما این شانس را هم دارند که تعامل کردن با دیگری را یاد بگیرند یا زمانی‌که با یکدیگر به اختلاف برمی‌خورند، به حل مسئله بپردازند. در حالت طبیعی، کودکان اغلب با یکدیگر همکاری می‌کنند تا بازی‌ها و قوانین آن را بسازند؛ چون هیچ‌یک از بازی‌ها در عمل نسخه‌ی مشخصی ندارد؛ همچنین کودکان در زمان زخمی شدنِ همتای خود، امکان همدردی را تجربه و تمرین می‌کنند.
مزایای جسمی
هوای تازه در طبیعت انرژی‌بخش است و فرصت‌های زیادی را برای فعالیت فراهم میکند. این فعالیت‌ها باعث می‌شوند که عضلات کودک تقویت شود. در معرض نور خورشید قرار گرفتن هم به معنای جذب ویتامین D است که آثار مثبت متعددی دارد: یکی از آن‌ها تقویت سیستم ایمنی کودک است؛ همچنین با انجام دادن انواع حرکات فیزیکی، کودک کالری بیشتری می‌سوزاند. در نتیجه، اندامی متناسب‌تر خواهد داشت.
مزایای محیط زیستی
علاوه‌بر مزایای فردی که در نتیجه‌ی ارتباط با طبیعت به وجود می‌آید، برخی از مزایا جنبه‌ی جمعی دارد. کودکانِ ما ناظران آینده‌ی زمین هستند و برای اینکه انسان‌هایی علاقه‌مند به حفاظت از محیط‌زیست پرورش یابند، ابتدا باید حس عشقی عمیق در آن‌ها به وجود آید، سپس این احساس درون آن‌ها نهادینه شود. تنها راهی که کودکان را قادر می‌سازد در طبیعت احساس علاقه و راحتی کنند، این است که درها را باز کنیم و به آن‌ها اجازه دهیم در شگفتی دنیای طبیعی گردش کنند.
ب) ارتباط غیرمستقیم با طبیعت
از امتیازات عمومی و ویژه‌ی حضور در طبیعت بسیار سخن گفتیم، اما در برخی شرایط می‌توان طبیعتِ غیرمستقیم را هم تجربه کرد. کودکان در مدرسه یا خانه می‌توانند طبیعت را به‌طور غیرمستقیم تجربه کنند. از جمله فعالیت‌های مفید و غیرمستقیمی که مهارت‌های متنوعی را در کودکان ایجاد کرده یا تقویت میکند کارهای زیر است:
ساختن کاردستی و تولید کارهای هنری با مواد طبیعی همچون چوب، برگ و سنگ، تهیه‌ی مجله‌ی طبیعت، ساخت برنامه‌های مستند درباره‌ی طبیعت، نوشتن و خواندن درباره‌ی طبیعت از طریق داستان، مقاله‌ی کوتاه و شعر، انجام دادن آزمایشات علوم مانند کشت‌و‌کارهای گلدانی و کمپوست‌سازی و ساختن تراریوم (باغ شیشه‌ای) و انواع مینی‌آکواریوم‌هایی با گیاهان آبزی یا بدون آن‌ها (مثل آکواریوم‌های کوچک)؛ همچنین تهیه‌ی ویدئو و انیمیشن‌سازی از جمله فعالیت‌های مفید و غیرمستقیمی هستند که مهارت‌های متنوعی را در کودک ایجاد و تقویت می‌کنند.
آموزش طبیعتمحور برای کودکان ۰ تا ۸ سال
آموزش طبیعتمحور برای این گروه سنی در بستر طبیعت صورت می‌گیرد. در این راستا، برنامه‌های آموزشی فراوانی وجود دارد که بر اساس آن مدارس (پیش‌دبستانی) و مهد‌ها به چندین دسته تقسیم می‌شوند: مهد جنگلی، پیش‌دبستانی طبیعتمحور، مهد طبیعتمحور، کلاس اول طبیعتمحور. در تمام این برنامه‌ها، طبیعت هسته‌ی اصلی برنامه را تشکیل می‌دهد؛ به‌طوری که بخش مهمی از ساعات یک روز، در خارج از فضای بسته برگزار می‌شود. بنابراین، شاید ساختار برنامه‌ی این مراکز با یکدیگر متفاوت باشد، اما رویکردی مشترک در تدریس آن‌ها وجود دارد.
آموزش طبیعتمحور برای گروه ۳ تا ۵ سال
پیش‌دبستانی‌های طبیعتمحور گاه مجوز اجرای برنامه برای گروه سنی ۳ تا ۵ سال را هم دارند که در این صورت، ۳۰% از زمان روزانه‌ی کودکان در خارج از فضای بسته و در فضای آزاد می‌گذرد. در این پیش‌دبستانی‌ها، آموزش طبیعت در کل برنامه‌ی تربیتی تلفیق می‌شود و پداگوژی (رویکرد آموزشی) آن‌ها بر یادگیری پرسش و پاسخ تأکید دارد که از طریق بازی و اکتشاف مستقیم به دست می‌آید. این بدان معناست که برنامه‌ی آموزشی کاملاً بر مبنای علایق کودک است. با وجود این، در برنامه‌ی روزانه، زمانی مشخص نیز برای تماس با طبیعت در نظر گرفته می‌شود که البته این موضوع به فصل سال نیز بستگی دارد. علاوه بر این، طبیعت در داخل محیط آموزشی و محیط بازی هم حضور دارد. در این فضا، به‌هیچ‌وجه سازه‌های سخت به چشم نمی‌خورد و طراحی فضا االهام‌گرفته‌شده از خودِ طبیعت است.
پیش‌دبستانی طبیعتمحور
مدل پیش‌دبستانی طبیعتمحور اولین‌بار در سال ۱۹۶۷ و در آمریکا، در مرکز طبیعت نیوکانا[۱] شکل گرفت. تا ابتدای سال ۲۰۰۰ از این مدل به‌عنوان پیش‌دبستانی طبیعت-مرکز یاد می‌شد که اندکی بعد، به عبارت «طبیعتمحور» تغییر یافت. تاکنون، همچنان از «مرکز طبیعت نیوکانا» ایده گرفته می‌شود و تاریخچه‌ی آن بر نوع رویکردِ آموزشی منتخب تأثیر می‌گذارد. رویکرد آموزشی می‌تواند سه محور داشته باشد: یادگیری در طبیعت، یادگیری درباره‌ی طبیعت یا یادگیری از طریق طبیعت. (فهرست کل مدارس طبیعت را می‌توانید در سایت Natural Start Alliance بیابید.)
[۱]. New Canaan Nature Center in Connecticut
پیش‌دبستانی جنگلی
پیش‌دبستانی‌های جنگلی به‌شدت شبیه پیش‌دبستانی‌های طبیعت‌محورند که بیشتر برای گروه سنی ۳ تا ۵ سال در نظر گرفته می‌شوند. در مهد جنگلی، ۷۰% تا ۱۰۰% زمان یک روز در جنگل سپری می‌شود. بنابراین، فضای سرپوشیده فضایی بسیار ساده است و در واقع، به‌عنوان پناهگاه در مقابل شرایط نامساعد جوی به کار گرفته می‌شود. در این فضا نیز همانند پیش‌دبستانی و مهد طبیعتمحور، طبیعت در همه‌ی جنبه‌های برنامه تلفیق می‌شود و پداگوژی (رویکرد آموزشی) بر بازی و کار با دست تأکید دارد. تاریخچه‌ی این نوع مراکز آموزشی به آلمان و سوئد برمی‌گردد. وایت‌کیندِگاتن در سوئد دو مدل مشهور و قدیمی از این نوع مدارس هستند. (برای گروه سنی ۶ سال در آمریکا، پیش‌دبستانی یا پیش‌دبستانی جنگلی گفته می‌شود و به پایین‌تر از ۶ سال مهدکودک جنگل می‌گویند.)
[۱]. Waldkindergarten
[۲]. Skogsmulle
تماس غیرمستقیم با طبیعت
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که تماس غیرمستقیم با طبیعت چه اثری بر انسان می‌گذارد؟
آنچه تاکنون گفته شد در ارتباط با تماس مستقیم کودک با طبیعت و مزیت‌های متعدد روحی و جسمی آن بود. اما در پژوهشی دیگر، تأثیر تماس غیرمستقیم با طبیعت نیز سنجیده شد و آثار روانی و فیزیولوژیک آن مقایسه گردید. در این بررسی، ۳۰ دانشجو به دو گروه آزمایشی تقسیم شدند که در آن یک گروه در طبیعت قرار گرفت و گروه دیگر در شرایط شبیه‌سازی شده (دمای ۲۵ درجه و رطوبت نسبی ۵۰%). پژوهشگران، سطح افسردگی، خستگی، پریشانی، عصبانیت و نشاط را قبل و بعد از قرار گرفتن در دو محیط آزمایشی، در هر دو گروه سنجیدند. هر دو گروه (تماس مستقیم با طبیعت و تماس غیرمستقیم با طبیعت) در سطوح سنجیده‌شده علائمی از بهبودی را نشان دادند.
طبیعت کجاست ؟
طبیعت همه‌جا حضور دارد. از گیاهان علفی خودرو در پیاده‌رو گرفته تا کویر و جنگل‌های وسیع، همه محیط‌زیست طبیعی محسوب می‌شوند و محیط‌زیست طبیعی به این معنی است که انسان در ساخت آن نقشی ندارد. (با این تعریف، انواع پارک‌های محلی و شهری، محیط‌زیست مصنوع به شمار می‌روند).
اکنون چشمان خود را ببندید و تصور کنید خارج از منزل هستید. چه می‌بینید، چه می‌شنوید، چه بویی حس می‌کنید و چه چیزی را لمس می‌کنید؟ آیا می‌توانید تپه‌ها و درختان را ببینید؟ آیا می‌توانید وزش باد را بر پوست خود احساس کنید یا صدای پرندگان را بشنوید؟ می‌توانید بوی گل‌ها را استشمام کنید؟ می‌توانید علف‌های نرم را با پاهای خود حس کنید؟ به همه‌ی آنچه تصور کردید، طبیعت گفته می‌شود.
ما چگونه می‌توانیم کودک را به طبیعت علاقه‌مند کنیم؟
ابتدا خودتان درباره‌ی مزایای حضور در طبیعت آگاه‌تر شوید. سپس:
- به کودکان فضای باغبانی دهید. این فضا می‌تواند به اندازه‌ی یک باغچه‌ی بزرگ یا حتی یک یا چند گلدانِ کوچک باشد.
- روی بازی‌های آزاد و بدون قوانین برای کودک برنامه‌ریزی کنید.
- اجازه دهید که آن‌ها خاکی یا گلی شوند.
- اجازه ندهید شرایط جوی مانع اجرای تصمیم و برنامه‌ی شما شود.
- درباره‌ی طبیعت برای کودکان کتاب بخوانید.
- به پیک‌نیک بروید.
نقش کودکان در حفاظت از محیط زیست
آموزش حفاظت از طبیعت به نسل بعد بسیار مهم است؛ زیرا دیدگاه انسان اصولاً در سنین کودکی شکل می‌گیرد. بدین ترتیب، دیدگاه کودک درباره‌ی منابع طبیعی نیز در سنین پایین شروع به شکل‌گیری میکند. اگر کودکان در سنین پایین درباره‌ی حفاظت از محیط‌زیست آگاه شوند، بی‌شک در آینده در این زمینه فعالیت خواهند کرد. بدین طریق، آن‌ها به فعالانی تبدیل می‌شوند که به سلامت محیط خود و دنیایی که در آن زندگی می‌کنند اهمیت می‌دهند و مسئولانه عمل می‌کنند.
در این زمینه، دانشگاه ایالتی میشیگان درباره‌ی تقویت روحیه‌ی عمل‌گرایی در کودکان در حوزه‌ی محیط‌زیست چند پیشنهاد ارائه می‌دهد:
- از لحظه‌های آموزشی استفاده کنید: لحظه‌ی آموزشی زمانی است که کودک به موضوعی علاقه نشان می‌دهد. در این مواقع، فرصت را غنیمت بدانید و علاوه‌بر پاسخ به کودک، آن موضوع را کمی باز کنید. همه‌ی ما زمانی‌که به موضوعی علاقه‌مند هستیم، چیز بیشتری عایدمان می‌شود.
- کودکان را به مشاهده‌گری ترغیب کنید و این فرصت را نیز برای آن‌ها فراهم کنید. زمانی‌که در راه مدرسه هستند، چه گیاهان و موجودات زنده‌ای را مشاهده می‌کنند؟ در طول زمان آن موجودات چه تغییری می‌کنند؟ صدا و بوی آن‌ها چگونه است؟
- از آن‌ها سؤالات باز[۱] بپرسید تا روند تفکر در آن‌ها فعال شود. سؤالات باز سؤالاتی هستند که جواب‌‌شان بیش از یک کلمه است. سؤالاتی که با «چه چیزی، چگونه، چرا و کجا» آغاز می‌شوند، سبب می‌شوند کودک برای یافتن پاسخ به فکر فرو رود (چرا به‌جای خودرو از دوچرخه استفاده می‌کنیم؟ چرا آب یخ زده است؟ فکر می‌کنی این پرنده‌ها به کجا رفتند؟) در این مرحله، نباید بزرگسال جواب را به کودک بدهد.
[۱]. open question
کودکان و انرژی‌های تجدیدپذیر
زمانی‌که کودکان از کارها و تصمیمات خود آگاه می‌شوند، وقت آن است که به تأثیرات محیط‌زیستی اعمال‌شان پی ببرند. برای مثال، باید بدانند الکتریسته از کجا می‌آید و اینکه چرا آن‌ها باید مراقب مصرف برق باشند. شاید فکر کنید آموزش دادن چنین درس‌هایی به کودک هنوز زود است، اما این موارد به‌طرز شگفت‌انگیزی، بخش خلاق مغز کودکان را فعال می‌کنند و به‌تدریج نیز تأثیرات مثبت عمیقی بر رفتار کودک خواهند گذاشت.
نقش انرژی‌های تجدیدپذیر
امروزه ۸۰% انرژی دنیا از سوخت‌های فسیلی به دست می‌آید. برق، گرما و حمل‌و‌نقل وابسته به سوخت فسیلی است. اما مشکل اینجاست که این سوخت‌ها به‌طور مستقیم، روی گرمایش زمین اثر می‌گذارند. گرمایش زمین می‌تواند موجب سیل یا خشکسالی در عرض‌های جغرافیایی متفاوت باشد، تنوع زیستی را به خطر بیندازد و سبب بروز بسیاری از مشکلات دیگر شود. فاجعه‌ی بعدی آن است که همین کودکان ما هستند که وارث زمین تخریب‌شده خواهند بود! درحالیکه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند آب و باد آثار مخرب ندارند و می‌توانند در راستای کنترل گرمایش زمین، تأثیر بزرگی داشته باشند.
بنابراین باید کودکان منابع انرژی‌های پاک را بشناسند تا فرصت یادگیری درباره‌ی ابعاد آن‌ها را نیز داشته باشند؛ همچنین بر اساس نتایج تحقیقات، زمانی‌که کودک درباره‌ی گرمایش زمین آگاه می‌شود، والدین او نیز به آگاهی می‌رسند. به عبارتی، آموزش دادن درباره‌ی محیط‌زیست به کودک، به پدر و مادر نیز سرایت میکند و در نهایت، تمام جامعه تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.
طبیعت‌شناسی، انرژی‌های تجدیدپذیر و انواع فعالیت‌ها:
1- آموزش دادن درباره‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر در منزل
زمانی‌که کودک از مدرسه به خانه باز‌می‌گردد، احتمالاً آخرین کاری که دوست دارد انجام دهد درس خواندن است! اما این بدان معنی نیست که آموزش دروس مربوط به محیط‌زیست را باید به معلم مدرسه واگذار کرد؛ به‌خصوص که بر اساس آمارها، مدارس برای این‌گونه آموزش‌ها کافی نیستند. مانند دیگر درس‌های زندگی، آموزش انرژی‌های تجدیدپذیر نیز موضوعی است که کودک در آن از شما الگوبرداری میکند. بنابراین باید انرژی‌های تجدیدپذیر را وارد خانه‌ی خود کنید.
2- صفحه‌ی نمایش هدفمند
بازی‌های آنلاین، ویدئو‌ها و انیمیشن باید به گونه‌ای انتخاب شوند که آموزشی را درباره‌ی محیط‌زیست و انرژی‌های تجدیدپذیر در بر داشته باشند. یک منبع آموزشی بسیار خوب، صفحه‌ی «کودک و اقلیم» در سایت سازمان ناساست که شامل انواع ویدئو، معما و فعالیت طراحی‌شده روی موضوع انرژی‌های تجدیدپذیر است. البته بخش‌های دیگری نیز برای سایر موضوعات محیط‌زیست برای کودک و نوجوان در این سایت وجود دارد.
3- فعالیت‌های اجتماعی
کودکان را در فعالیت‌های انجمن‌های محیط‌زیستی، گروه‌های محیط‌زیستی و سراهای محله شرکت دهید. عضویت کودکان در انجمن‌ها و فعالیت‌های مشارکتی مزایای زیادی دارد. در واقع، یادگیری و مشارکت از اهداف کوتاه‌مدت به حساب می‌آیند. درحالیکه اهداف بلند‌مدت عضویت و مشارکت در این گروه‌ها شامل تجربه‌ی حس تعلق، دریافت حمایت و به دست آوردن اعتماد‌به‌نفس است.
4- ورزش سبز
ورزش سبز یا green exercise ورزش کردن در طبیعت است. ورزش کردن در طبیعت مزایای روحی و جسمی فراوانی در پی دارد. این فعالیت می‌تواند شامل پیاده‌روی، دویدن، رکاب‌زنی و شنا باشد؛ حتی می‌تواند به صورت خانوادگی یا گروهی برنامه‌ریزی شود و می‌تواند با فعالیت‌های دیگری مثل پیک‌نیک توأم شود. می‌توانیم در فضای بسته ورزش کنیم و تحرک داشته باشیم، اما باید بدانید آثار مثبتی که ورزش در فضای طبیعی به همراه دارد، بسیار بیشتر از آثاری است که از خود ورزش می‌شناسیم؛ یعنی علاوه‌بر تقویت عضلات بدن و ترشح هورمون‌های شادی مانند دوپامین[۱] و سرتونین[۲]، فعالیت ورزشی در فضای باز نتایج مثبت دیگری نیز در پی دارد؛ از جمله اینکه موجب افزایش عزت نفس می‌شود و با تمدد اعصاب، تنظیم قند خون و کاهش فشار، حس کارآمدی را در شخص افزایش می‌دهد و به بازسازی و افزایش انرژی در او منجر می‌شود.
[۱]. Dopamine
[۲]. Serotonin
5) مثال‌های واقعی
مثال‌های انرژی‌های تجدیدپذیر را به خانه بیاورید. شما نمی‌توانید درباره‌ی مزایای خاموش کردن چراغ‌های اضافی سخنرانی کنید، درحالیکه خودتان چراغ‌ها را روشن رها می‌کنید. اگر چنین شود، میل کودک به داشتن رفتار آگاهانه و محیط‌زیستی از بین می‌رود.
اگر فقط درباره‌ی انرژی‌های پاک صحبت می‌کنید، اما هنوز به‌شدت به سوخت‌های فسیلی وابسته‌اید، کودکان به این نتیجه می‌رسند که نگرانی‌های زیست‌محیطی چندان هم واقعیت ندارند.
6- بازیافت
اکنون، زمین به کمک فوری ما نیاز دارد؛ زمان ارزشمند است و دیگر جایی برای آزمون و خطا نیست. زباله‌های پلاستیکی و تجزیه‌ناپذیر، حالا معضلی جهانی و جدی‌اند. اما قبل از شناخت این درس لازم است کودکان «بازیافت، بازمصرف و کاهش مصرف» را بشناسند. آموزش در این بخش به آن‌ها یاد می‌دهد که احترام، همدردی، صبوری و مسئولیت‌پذیری برای طبیعت قدم‌هایی ابتدایی‌اند و خوب است بدانند که هر عملی، نتایجی در پی دارد.
7- کمپوست‌سازی
این فعالیت مخصوص کودکان است! به یاد داشته باشیم که کودکان گزینه‌های زیادی برای کاهش تأثیر خود روی محیط‌زیست ندارند. بنابراین تهیه‌ی کمپوست از زباله‌های خانگی، یکی از بهترین فعالیت‌ها برای تشویق کودکان به موضوع بازیافت است. اینجا نقطه‌ای است که می‌توانید مبانی مسئولیت‌پذیری را در قبال مصرف و زباله به کودکان آموزش دهید.
کمپوست‌سازی فعالیتی تفریحی و آموزشی برای کودک است و راهی ساده برای یادگیری هم‌زمان چندین درس همچون ریاضی و علوم به کودک. علاوه‌بر اینکه کودک و خانواده‌اش یاد می‌گیرند زباله‌های خود را مدیریت کنند، خود‌به‌خود نیز به باغبانی یا باغبانی اُرگانیک روی می‌آورند که در آن کود شیمیایی استفاده نمی‌شود. ته‌مانده‌های مواد مصرفی و مواد عالی به کود تبدیل می‌شوند و کودک یاد می‌گیرد به‌طور کلی تلاش کند آنچه قبل‌تر دورریختنی به حساب می‌آمد، کاربرد جدیدی پیدا کند و استفاده یا تعمیر شود. او با زندگی حشرات و چرخه‌ی زندگی آشنا می‌شود و به‌تدریج از بازی‌های کامپیوتری فاصله می‌گیرد.
8) کودکان و درختکاری
روز درختکاری فرصت خوبی برای صحبت کردن درباره‌ی اهمیت درخت و حفظ زیستگاه است. این روز باستانی، در کشورهای گوناگون و آیین‌های متعددی ثبت شده است، هرچند تاریخ‌های متفاوتی برای آن وجود دارد. درخت علاوه‌بر سایه‌آوری و تولید اکسیژن به افزایش تنوع زیستی و کاهش آلودگی صوتی کمک میکند. بنابراین پسندیده است که تمرین درختکاری یا برنامه‌های مرتبط با آن، محدود به یک روز نباشد. می‌توان فعالیت‌های متنوعی را همچون انواع بازی‌ها برای کودکان طراحی کرد.
حتی می‌توانیم در روز تولد کودک یا سالگرد تولد او (به‌جای کیک تولد) نهالی بکاریم یا در سایر روزهای سال، به یاد کسانی که دوست‌شان داریم.
9- کتاب
الف) نقش کتابخوانی در پیوند کودک به محیط زیست
خواندن کتاب‌هایی با موضوعات طبیعت برای کودکان شیوه‌ی بسیار خوبی است که آن‌ها را به سمت گیاهان و حیات‌وحش ترغیب کنیم. در کتاب‌ها، گونه‌های متفاوت گیاهی، جانوری و زیستگاه‌های آن‌ها معرفی شده است که کودک از وجود آن‌ها بی‌خبر است یا بسیاری از کودکان امکان سفر به آن مناطق را ندارند.
ب) نقش کتابخوانی در تغییر رفتار محیط زیستی
از دیرباز، کتابخوانی ابزاری مؤثر برای تغییر رفتار و دیدگاه انسان بوده است. البته داستان‌های محیط زیستی جای تجربه‌ی مستقیم کودک در طبیعت را نمی‌گیرند. با وجود این، داستان‌هایی که در انتها با قضاوت خواننده سر‌و‌کار دارند، استراتژی آموزشی باارزشی برای خواننده‌ی آن کتاب‌ها به شمار می‌آیند. در این نوع داستان‌ها، اطلاعات ارائه‌شده در ذهن خواننده ثبت می‌شود و سپس به‌مرور زمان می‌تواند از آن زمان استفاده کند.
در طی پژوهشی، اثربخشی کتابخوانی به عنوان یک آموزش غیررسمی بررسی شد. در برنامه‌ی «ما کتابخوانی را دوست داریم» در اُردن، سه مشکل از معضلات محیط زیستی این کشور هدف قرار داده شد. داستان‌های خوانده‌شده داستان‌هایی اجتماعی از کشورهای گوناگون بودند. در پایان تحقیق، سطح دانش کودکان آزموده شد و تحلیل‌ها نشان داد سطح دانش کودکان در سه حوزه‌ی مصرف برق، تولید زباله و مصرف آب افزایش معنی‌داری داشته است.
منابع
https://www.samarael.com/what-is-nbece
www.brighthorizons.com
https://greatergood.berkeley.edu
https://www.canr.msu.edu/news/conservation_and_kids_getting_into_nature
www.study.com
www.trvst.world
www.kids.britannica.com
https://www.discoverwildlife.com/people/nature-books-for-children/
https://www.npr.org/2019/04/22/714262267/most-teachers-dont-teach-climate-change-4-in-5-parents-wish-they-did?t=1564251274190
https://www.gardeningknowhow.com/special/children/composting-ideas-for-kids.htm
https://www.researchgate.net/publication/336333607_From_tracks_to_trails [accessed Nov 06 2020].
https://www.stuff4tots.com/composting-for-kids/
https://www.gardeningknowhow.com/special/children/composting-ideas-for-kids.htm
climatekids.nasa.gov
Green Exercise, Health and Well-Being By Ana Loureiro
The benefits of green exercise for children :Carly Wood, Rachel Bragg and Jules Pretty
The influence of indirect nature experience on human system
Jin Young Jeon, Poung Sik Yeon & Won Sop Shin
How Nature Can Make You Kinder, Happier, and More Creative By Jill Suttie |
عالی بود ،ممنون بابت اطلاعات عالی تون ،لطفا معرفی کتاب در این زمینه داشته باشید .البته به زبان فارسی
سلام علیکم. مقاله مفید و روانی بود خدا قوت